Yemen as an Ottoman frontier and attempt to build a native army: Asakir-i Hamidiye

Abstract

Bu çalışma, 1880 ile 1882 yılları arasında Yemen valisi İsmail Hakkı Paşa'nın tarafından kurulan Asakir-i Hamidiye adlı yerel ordu deneyiminden yola çıkarak, Osmanlı İmparatorluğu'nun hudut bölgelerini ve buralarda yaşayan nüfusu kontrol altına alma çabalarını sorunsallaştırmaktadır. Bu tez Yemen'i hudut bölgelerine dair yapılan çalışmalar bağlamında değerlendiriyor ve Yemen'de Tanzimat döneminin finansal, askeri ve adli kurumlarından farklı kurumların tesisine neden olan dinamikleri incelemektedir. Bu çalışmada ortaya konulduğu üzere Osmanlı İmparatorluğu 19. yüzyıl boyunca dünyada süregiden emperyal çatışmaların pasif bir izleyicisi olmamış, aksine agresif önlemler ve emperyalist bir akıl ve stratejiyle bu çatışmalara müdahil olmuştur. Buradan hareketle 1869 yılında Süveş Kanalı'nın açılmasıyla birlikte, Kızıl Deniz Osmanlı yönetici elitleri tarafından da bir stratejik bölge olarak algılanmıştır. Bu sebeple Yemen'in dağlık bölgeleri ile San'a şehrini yeniden işgal eden Osmanlıların ardından da Yemen coğrafyası ve nüfusunu kontrol etmek için merkez bölgelerde uygulanan Tanzimat reformları ile çelişebilecek çeşitli yönetim stratejileri geliştirdiği bu çalışmada tartışılmaktadır. Bu çalışma aynı zamanda hudut bölgelerinde uygulanan farklı yönetim stratejilerinin kolonyal idare teknikleri ile benzerlikleri ve farklılıklarını, dönemin yönetici elitlerinin referanslarını göz önünde bulundurarak tartışmaktadır. Bir vaka çalışması olarak, Asakir-i Hamidiye adlı yerel ahaliden teşkil edilen ordu, ne amaçla kurulduğu ve kolonyal yerli ordular ile olan benzerlikleri ve farklılıkları diğer hudut bölgelerindeki yerel milis kuvvetleri ile karşılaştırılarak tartışılmaktadır. Asakir-i Hamidiye'ye dair olan tartışma Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde yapılan araştırmaya ve dönemim vilayet gazetesinin taranmasına dayanmaktadır.Anahtar Sözcükler: Emperyalizm, Kolonyalizm, Osmanlı emperyalizmi, Osmanlıhudut bölgeleri, Yerel ordu

This thesis is a study of the Ottoman attempts to control its frontiers and the frontier populations by basing upon the experience of the native army (Asakir-i Hamidiye) organized by Ismail Hakkı Pasha, who was a governor of Yemen province, between 1800 and 1882. This thesis positions Yemen into the context of the literature produced for the frontier regions; and tries to investigate the dynamics of the institutions and practices pursued in Yemen that differentiated from the financial, military and judicial institutions of the Tanzimat-era. This thesis puts forth that the Ottoman Empire was not a passive audience of imperial competitions of the nineteenth century, but engaged into the imperial struggles by undertaking aggressive measures with an imperialist mind and strategy. Herein, with the opening of the Suez Canal in 1869, the Ottoman ruling elites detected the Red Sea as a strategic region too. Therefore, the Ottomans reoccupied the highlands of Yemen and San'a; and this study delves into the governing strategies enforced in the province immediately after the reoccupation that contradicted with the Tanzimat reforms. At the same time this study discusses the similarities and distinctness of the different governing strategies sought for the frontiers with the colonial governing techniques by taking into consideration the references of contemporary Ottoman ruling elites. In particular, using Asakir-i Hamidiye as a case study, this study probes why a native army was organized, and examines its similarities and distinctness with the colonial native armies by comparing it with other frontier militia forces as well. The debate on Asakir-i Hamidiye is based on a research at Başbakanlık Osmanlı Arşivi, and a survey on the provincial newspaper.Keywords: Colonialism, Imperialism, Native army, Ottoman frontiers, Ottomanimperialism