Yûsuf Bin Ömer es-Sekafî`nin hayatı ve siyasi faaliyetleri

Abstract

İnsanlık tarihi başta olmak üzere, İslam tarihi boyunca irili ufaklı birçok devlet kurulmuştur. Devlet, genel anlamda insanlık için her zaman zaruri ihtiyaçlar içerisinde yer almış ve insanlık için su kadar elzem kabul edilmiştir. Her devletin kurmuş olduğu bir medeniyet bulunmaktadır. İnsanlığın terakkisi de ancak bununla mümkündür. Devletler de tıpkı insanlar gibidir. Doğarlar, büyürler, yaşarlar ve sonunda mutlak olarak ölürler. Kiminin ömrü uzun olur kiminin ki ise kısa. 41/661 yılında Muâviye b. Ebî Süfyân tarafından kurulan Emevî Devleti takriben 90 yıl kadar yaşamış, 132/750 yılında Abbasoğulları tarafından yapılan ihtilal neticesinde yıkılmıştır. Emevî Devletinin bu kadar kısa hüküm sürmesine rağmen, tarih boyunca en çok konuşulan devletler arasında olma özelliği bulunmaktadır. Râşid halîfelerden hemen sonra kurulan bu devlet, ilim ve kültür yönünden daha ziyade, yaşanan siyâsî ve politik çekişmeleriyle ön planda olmuştur. Emevîler'in belkide en büyük talihsizliği, âlem şümûl olan İslam dinini tam manasıyla gönüllerine nakşetmiş Râşid halîfelerden hemen sonra kurulmuş olmasıdır. Zira yerli ve yabancı neredeyse bütün tarihçiler Râşid halîfelerin yönetimini, her ne kadar küçük siyâsî hataları olsa dahi, insancıl ve mükemmeliyetçi bir yönetim olarak kabul etmişlerdir. Râşid halîfelerin kendilerini devletin ve milletin hizmetkârı görerek asla şahsi bir menfaat sağlamamaları ve hatta şahsi mal varlıklarını halîfelik yaptıkları dönemlerde kaybetmeleri, elbette takdir edilmesi gereken bir durumdur. Oysa Emevîler döneminde istişare ve müşâveret yerini saltanata bırakmıştır. İslam'ın temel prensiplerinden olan şûra, devletin ilk halîfelerinden itibaren terk edilmiştir. Devlet başkanı ne kadar iyi olursa olsun, halkın tam manasıyla refaha ulaşabilmesi için elbette iyi bir yönetim kadrosu gereklidir. Emevîleri yalnızca halîfeler yönünden inceleyip değerlendirmek elbette doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Emevîler, toprak bütünlüğü esas alınmak üzere, devleti elayetlere ayırıp yönetmişlerdir. Araştırma konumuz olan Yûsuf b. Ömer es-Sekafî Emevîler'in en zor bölgelerinden biri olan Irak'ta uzun yıllar valilik yapmıştır. Zeyd b. Ali'nin Emevîlere karşı ayaklanması, Yûsuf b. Ömer'in Irak valiliği döneminde gerçekleşmiş ve Zeyd b. Ali, Irak valisi Yûsuf b. Ömer tarafından katledilmiştir. Günümüzde bile hala tartışılagelen bu meselenin açıklığa kavuşması açısından titiz bir çalışma gerekliliği hâsıl olmuştur. Yaşamış olduğu siyâsî faaliyetler hakkında daha önce müstakil bir çalışma yapılmadığından Yûsuf b. Ömer'i incelemek tarafımızca zaruret olarak görülmüştür.Çalışmamız bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmamızın kaynaklarını ve hangi kaynaklardan ne surette faydalandığımızı ele aldık. Birinci bölümde Yûsuf b. Ömer'in valilik görevine başlamadan evvelki hayatını anlattık. Fakat Yûsuf b. Ömer'in valilik öncesi hayatı hakkında neredeyse yok denecek kadar az bilgi bulunmaktadır. Dolayısıyla muhtemel doğum tarihini ve muhtemel doğum yerlerini yaşanan tarîhî hâdiselerden yola çıkarak tespit etmeye çalıştık. Emevîler tarihinde önemli bir yere sahip olan Sakîf kabilesi ve tespit edebildiğimiz akrabaları hakkında bilgiler verdik.Çalışmamızın ikinci bölümünde Yûsuf b. Ömer'in şahsiyeti, fiziksel özellikleri ve vefatından bahsettik. Kaynaklar tarafından Yûsuf b. Ömer'in şahsiyeti hakkında oldukça ilginç ifadeler bulunmaktadır. Kaynaklarda Yûsuf hakkında zikredilen rivayetlerde birbirine taban tabana zıt ifadelerin bulunması, raviler hakkında araştırma yapmayı zaruri kılmıştır. Dolayısıyla kaynaklarda zikredilen rivayetleri ifade ettikten sonra genel bir değerlendirmede bulunarak şahsi kanaatimizi belirttik. Emevîlerde görevden azledilen valilerin, azil sürecinden sonra büyük zulümler gördüğü bilinmektedir. Yûsuf da valilikten azledildikten sonra bu zulümlere muhatap olmuş ve bir müddet hapis hayatı yaşamıştır.Üçüncü bölümde ise Yûsuf b. Ömer'in valilik dönemi hayatı ve siyâsî faaliyetlerini ele aldık. Hişâm b. Abdülmelik tarafından valilik görevine atanan Yûsuf b. Ömer'in faaliyetlerini tam olarak idrak edebilmek için, Hişâm b. Abdülmelik döneminden kısa da olsa bahsetmek elbette zaruri idi. Daha sonra Yûsuf b. Ömer'in Yemen valiliğinden ve Yemen valiliği esnasında yaşanan olaylardan bahsettik. Şunu da belirtmek isteriz ki yaklaşık olarak 16 yıl Yemen valiliği yapan Yûsuf b. Ömer'in, bu dönemi hakkında kaynaklar oldukça az bilgi vermişlerdir. Yûsuf b. Ömer'in esas görev yeri olarak addedeceğimiz Irak valiliği dönemi, çalışmamızın adeta temelini oluşturmaktadır. Irak genel valisi olan Yûsuf, uhdesinde bulunan bölgelere birçok vali ve kadı atamıştır. Bu atamaları ve gerekçelerini tespit edebildiğimiz kadarıyla ifade etmeye çalıştık. Yûsuf'un Irak valiliği döneminde belki de en önemli olay Zeyd b. Ali isyanıydı. Zeyd b. Ali isyanı öncesinde Emevîlerde genel durum ve Yûsuf ile Zeyd arasında yaşanan hâdiseleri tahkîk ederek bilimsel bir şekilde ifade etme gayretinde olduk. Hişâm b. Abdülmelik ve Velîd b. Abdülmelik dönemlerinde Irak'ta valilik yapan Yûsuf b. Ömer, Yezîd b. Velîd'in tahta geçişiyle görevinden uzaklaştırılmıştır. Yûsuf'un, Velîd b. Yezîd ve Yezîd b. Velîd'in halîfeliği döneminde yaşamış olduğu siyâsî süreç ve azledilmesi hakkında bilgiler verdik. Kaynaklar genel anlamda Emevîler döneminde yaşanan siyâsî olayları aktarmışlardır. Ülkemizde yapılan çalışmalara baktığımız zaman, Emevîler'in politik yönleri üzerine yazılmış birçok bilimsel çalışma bulunmaktadır. Fakat Emevîler dönemine ait sosyal ve kültürel çalışmaların tam manasıyla yeterli olmadığını gördük. Kaynakların Emevîler'in sosyal ve kültürel faaliyetlerine çok az yer vermeleri elbette bu minvalde çalışmayı zorlaştıracak bir sebeptir. Yûsuf b. Ömer'in Irak'ta yapmış olduğu sosyal ve kültürel faaliyetlerden bahsettikten sonra sonuç kısmına geçtik.

During the history of Islam, especially in the history of humanity, many states have been established. The state has always been indispensable for humanity in general and is considered as essential for humanity as water. There is a civilization established by every state. Human progress is possible only with this. They're just like humans in states. They are born, grow, live and die in absolute terms. Someone's life is long and the shorter. In 41/661 Muâviye, which was founded, lived for about 90 years, and was destroyed in 132/750 as a result of the revolution by Abbasids. Although the Umayyad State has such a short rule, it has the feature of being the most talked about state throughout history. This state, founded immediately after the rituals, was at the forefront with its political and political conflicts, rather than in terms of science and culture. Perhaps the greatest misfortune of the Umayyadis is that the Islamic religion was founded immediately after the rituals, which had embraced the Islamic religion in their hearts. Because almost all domestic and foreign historians have accepted the administration of the rituals as a humanitarian, even if they have political errors. Of course, the state and the nation themselves by seeing the servants of the personal benefit of a personal benefit and the loss of their assets even during the period they are lost is a condition. However, in the period of the Umayyad, consultations and consultations were replaced by the Sultanate. One of the basic principles of Islam, the state was abandoned from the first state of the young state.No matter how good the head of state is, it is of course necessary to have a good management team in order for the people to be full. It would not be a correct approach to evaluate and evaluate the Umayyad in terms of the rituals. According to the territorial integrity of the Umayyads, the state was divided into custody and ruled. Our research subject is Yûsuf b. Omar at-Thakafî was the governor of the most difficult region of the Umayyad in Iraq. Zayd b. Ali, rebelled in the time of Yûsuf and was killed by Yûsuf. Even today, there is still a need for a rigorous study on the subject of this issue, which is still controversial. Since there was no previous study on the political activities he had lived, Yûsuf b. To examine Omar is seen as a necessity.Our study consists of three chapters parts. In the first chapter, Yûsuf we talked about his life before he started his duty as governor. But Yûsuf there is little information about Ömer's pre-governor's life. Therefore, we tried to determine the probable date of birth and possible places of birth based on historical events. We gave information about the Sakîf tribe who has an important place in the history of Umayyads and the relatives we can identify.In the second chapter, Yûsuf we talked about the life and political activities of Omar. Then Yûsuf b. We talked about the Yemen governor of Omar and the events during the governorship of Yemen. We would like to point out that Yûsuf b. The sources of this period of Omar have provided little information. Yûsuf b. The period of the Iraqi governorship, which we will regard as Omar's main mission, constitutes the basis of our work. Yûsuf b. Omar Hisham was appointed by the governor of Iraq, and Iraq for a long time serving an important statesman who served for a long time. We expressed the reasons for the abduction of Abdullah. The governor of Iraq, Yûsuf, has appointed many governors and judges to the regions. We have tried to express these assignments and justifications as far as we can. The most important event of Yûsuf during the governorship of Iraq was probably Zayd b. Ali was rebelling. Zayd b. Before the rebellion of Ali, we tried to explain the events in the Umayyads and the events that took place between Yûsuf and Zayd in a scientific way. Hişâm b. Abdülmelik and Velîd, Yûsuf b. Omar was resigned with the murder of Velîd. Yûsuf, Velîd b. Yezîd and Yazid b. We gave information about the political process and resignation of Velîd during the period of Halîf. In general terms, sources reported political events in the Umayyad period. When we look at the studies in our country, there are many scientific studies on the political aspects of the Umayyad. But we have seen that social and cultural studies of the Umayyads period are not enough. The fact that resources give little space to the social and cultural activities of the Umayyad is certainly a reason that will make it harder to work. Yûsuf b. We ended the second part by mentioning the social and cultural activities of Omar in Iraq.The third part of our study is Yûsuf b. We talked about Omar's personality, personal characteristics and death. References by Yûsuf b. There are some interesting expressions about Omar's personality. Findings of diametrically opposed expressions in sources mentioned in the sources of jurisprudence made it necessary to conduct research on ravis. Therefore, after expressing the stories mentioned in the sources, we made a general evaluation and expressed our personal opinion. It is clear that the governors who had been dismissed in the Umayyads experienced great atrocities after the abolition. After he was dismissed from the governorate in Jufuf, he faced these atrocities and lived a period of imprisonment for a while. Finally, Yûsuf b. We talked about the death of Omar and we went to the conclusion.