Commemorative practices and narratives of revolutionary movements in Turkey: `Kızıldere` as a texture of memory

Abstract

30 Mart 1972'de Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idamını engellemek üzere Ünye Radar Üssü'nde görevli olan üç teknisyeni rehin alarak Tokat'ın Niksar ilçesinin Kızıldere köyünde bir eve sığınan on devrimci, yürütülen askeri operasyon sonucu öldürüldü. Bu tez Türkiye'deki devrimci hareketlerin kolektif belleğinde bir mihenk taşı olarak kabul edilen bu olay etrafında şekillenen `bellek rejimi`ni inceler. Bu amaçla olayın kurbanları, tanıkları ve `siyasal mirası`nı sahiplendiğini iddia eden devrimci örgütlerin anlatılarını resmi tarih kayıtları ile karşılaştırmalı bir biçimde analiz eder. Araştırmanın temel verilerini İstanbul, Ankara, Samsun, Fatsa ve Kızıldere'de olayın tanıkları ile yapılan derinlemesine mülakatların yanı sıra dönemin devrimcilerinin anıları ve birçok siyasal örgütün yazılı ve görsel materyaller oluşturur. Bu çalışma `Kızıldere`nin kolektif belleğinin kuşaklar arası aktarımını sağlayan ve Türkiye'deki devrimci hareketlerin on yıllardır yeniden ürettiği başlıca hatırlama pratiklerini ve bu pratiklerde öne çıkan temel anlatıları tartışır. Buradan hareketle `Kızıldere` ye atfedilen çeşitli anlamların ve değişen zamansallıkların farklı bellek katmanları oluşturduğunu ve geçmişin devam eden bir deneyim haline geldiğini iddia eder. `Kızıldere` nezdinde geçmiş deneyimlerin, hatırlama yoluyla şimdiki anın ihtiyaçlarına göre sürekli yeniden şekillendiğini ve anmaya konu olan tarihsel olay ile onun etrafında gelişen kolektif belleğin, geçmişe ait olduğu halde bugüne ve geleceğe hizmet ettiğini öne sürer. Böylelikle, bu tez, yaşanan şiddeti politik olarak tanımlayan devrimcilerin, siyasal öznelik açısından istenmeyen bir konum olan kurbanlık kategorisine sıkışmaktan kurtularak geçmiş, bugün ve gelecek üzerinde söz sahibi olan aktif birer özne haline geldiğini savunur.Anahtar Kelimeler: Kızıldere, kolektif bellek, THKP-C, Türkiye solu, hatırlama

On 30 March, 1972, ten revolutionaries kidnapped three technicians hostage from Ünye radar installation to prevent the execution of Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan and Hüseyin İnan and were murdered in a gunfight in Kızıldere, Tokat. This event is accepted as a leitmotif for the revolutionary movements in Turkey. This thesis analyzes the `memory regime` around this key event with reference to the experiences and narratives of the victims, the witnesses, and the revolutionary movements as the `heirs` of the `political legacy` of `Kızıldere,` comparing with official history. Main data for the research include all kinds of published and visual materials of various political organizations, memoirs and in-depth interviews conducted with former and current militants and the witnesses in Istanbul, Ankara, Samsun, Fatsa and Kızıldere. Describing the primary commemorative practices and narratives reproduced by the revolutionary movements which provide intergenerational transmission of the collective memory of `Kızıldere,` I argue that various meanings and temporalities attributed to `Kızıldere` create several layers of remembering and the past become a continuing experience. I then claim that past experiences in the case of `Kızıldere` are continuously reshaped through commemorating based on the current needs. So, the collective memory of this event contributes to present and future although it belongs to the past. Finally, I claim that defining the past experiences of violence in political terms allow the revolutionaries to go beyond the notion of victim and become active subjects of the past, present as well as the future.Keywords: Kızıldere, collective memory, THKP-C, Turkish left, commemoration