1950-1980 Arası Türk Romanında Eşkıya

Abstract

1940'lardan itibaren yazarların eserlerinde sosyal meselelere ağırlık vermesi, Türk edebiyatında yeni temaların işlenmesini müjdeleyen bir gelişme olarak dikkat çekerken bu temalardan birisi de `eşkıyalık olgusu` olmuştur. Özellikle 1950 sonrası, eşkıyalık temasını konu edinen romanların sayısında ciddi bir artış olduğu gözlemlenmektedir. Mevcut tez; 1950-1980 yılları arasındaki romanlarda eşkıyalık olgusuna nasıl yaklaşıldığını, eserlerin hangi anlayış çerçevesinde kaleme alındığı ve yazar-eser bağlamında olguyu ele alan yazarların aralarında ne gibi anlaşmazlıklar yaşadıklarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç kapsamında, önce 1950-1980 yılları arasında yayımlanan romanlar tespit edilmiştir. Daha sonra bu tarihler arasında eşkıyalığı konu edinen romanlar belirlenmiştir. Eşkıyalık temasını işleyen yazarların bir bölümünün sözlü kültürden, mitlerden, destanlardan ve halk söylencelerinden yararlandığı görülürken bir başka yazar kümesinin de eşkıyalığı suç, şiddet, soygun ve yağma bağlamında ele aldıkları görülmektedir. İlk kümede yer alan yazarların eşkıyalığa romantik bir bakış açısıyla yaklaştıkları; karşı kümedeki yazarların ise eşkıyalığı tamamen olumsuz özellikleriyle ele aldıkları anlaşılır.Çalışmaya esas olan romanlar, eşkıyalığı; `ilkel bir isyan` modeli olarak yorumlayan Eric Hobsbawm ve `devletin merkezileşme sürecindeki taşkınlar` olarak değerlendiren Karen Barkey gibi olgunun kuramsallaşmasını sağlayan yazarların görüşleri etrafında değerlendirilmiştir. Bu iki isim ekseninde Türk edebiyatında romanların 1950-1980 yılları arasındaki eşkıyalık olgusuna yaklaşımları belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Eşkıya, Başkaldırı, Roman, Türk edebiyatı, Cumhuriyet Dönemi, Suç, Şiddet

Since the 1940s, the emphasis of the authors on social issues in their works has attracted attention as a development that heralds the process of new themes in Turkish literature, and one of these themes has been the `phenomenon of banditry`. Particularly after 1950, it is observed that there was a significant increase in the number of novels which focused on the theme of banditry. The present thesis aims to determine how the concept of banditry was approached in the novels between 1950-1980, the understanding in which the works were written, and what kind of conflicts the authors experienced dealing with the phenomenon in the context of author-work relation. Within the scope of this purpose, first, the novels published between 1950-1980 were determined and then novels including the subject of banditry were determined. It was seen that some of the authors using the theme of banditry made use of oral culture, myths, epic tales and folk legends; another set of authors dealth with the banditry within the context of crime, violence, robbery and looting. It is seen that the authors in the first group have a romantic approach to banditry; while the authors in the opposite group dealth with the subject completely with its negative characteristics. The main works of the study has been evaluated around the theories of authors who provided the theory of the phenomenon, as Eric Hobsbawm, who interprets it as a `primitive rebellion` model, and Karen Barkey, who regards it as `rebellions in the centralization process of the state`. In the axis of these two names, the approaches of the authors to the phenomenon of banditry between 1950-1980 in Turkish literature are aimed to be stated.Keywords: Bandit, Rebellion, Novel, Turkish literature, Republican period, Crime, Violence.