Alan bilgisi derslerindeki öğrenme-öğretme sürecinin yapılandırmacı yaklaşım bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada, `Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımı` bağlamında Fen Bilgisi Öğretmenliği lisans programında yer alan, alan bilgisi derslerinde gerçekleşen öğrenme-öğretme sürecinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma yöntemden `aşama içi karma model` kullanılmıştır. Bu kapsamda, bir dönem boyunca öğrenme-öğretme süreci gözlemlenirken, dönem sonunda öğretim elemanları ile görüşme, öğrencilerle ölçek uygulaması ve odak grup görüşmesi yapılmıştır. Araştırma, 2011-2012 eğitim öğretim yılı güz döneminde Pamukkale Üniversitesi'nin Fen Bilgisi Öğretmenliği bölümü, ikinci sınıf alan bilgisi derslerinde yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak; öğrencilere uygulanan `Yapılandırmacı Öğrenme Ortamlarını Değerlendirme Ölçeği` ve odak grup görüşmesi formu; öğretim elemanlarıyla gerçekleştirilen bireysel görüşme formu ve öğrenme ortamının değerlendirilmesi için araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış gözlem formu kullanılmıştır. Alan bilgisi dersleri arasında öğrenci görüşlerine göre, öğrenme ortamları açısından anlamlı bir farklılığın olup olmadığını belirlemeye yönelik Tek Yönlü Varyans Analizi; bu farkın yönünü belirlemek amacıyla da çoklu karşılaştırma analizi (Scheffe) kullanılmıştır. Görüşme ve gözlem formlarından elde edilen nitel veriler ise betimsel yolla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, alan bilgisi dersleri kapsamında bulunan laboratuar derslerinde öğretmen adaylarına sağlanan öğrenme-öğretme sürecinin teorik derslerde sağlanan öğrenme-öğretme sürecine göre daha yapılandırmacı olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, alan bilgisi derslerindeki öğrenme-öğretme sürecinin, yapılandırmacı öğrenme ortamı değerlendirme ölçeğinden elde edilen puanlara göre, dersler arasında anlamlı farklılık olduğu; alan bilgisi dersleri yapılandırmacı öğrenme ortamı boyutları açısından değerlendirildiğinde de, tüm boyutların sık sık (yaklaşık %70 oranında) yapılandırmacı öğrenme ortamı özelliklerini sağladığı belirlenmiştir. Söz konusu derslere ait `yapılandırmacı öğrenme ortamını değerlendirme ölçeği` toplam puanları, alan bilgisi derslerinin genel ortalamalarına göre incelendiğinde ise; Genel Biyoloji-I, Genel Biyoloji Lab-I, Genel Fizik-III ve Genel Fizik Lab-III derslerinin ortalamanın biraz üzerinde, Genel Kimya-III dersinin ise ortalamanın altında yer aldığı görülmektedir. Bu durum öğretmen adaylarına sağlanan öğrenme ortamlarının yapılandırmacı öğretmen yetiştirme bağlamında istenen düzeyde olmadığı biçiminde yorumlanabilir. Yapılandırmacı yaklaşımı uygulayabilecek niteliklere sahip öğretmenlerin yetiştirilebilmesi için, öğretmen adayları da bu yaklaşımı temele alan öğrenme ortamları içinde yetişmelidir

The aim of this study is to assess learning-teaching process in field information courses and in Science Teaching licence programme by means of `Constructivist Learning Approach`. In this study, `in phase mixed model` which is a mixed method using quantitative and qualitative research methods together. In this context, observing the learning- teaching process, interview with the instructors at the end of the semester, scale application and focused group interview with the students were conducted. Working group of the study were the 2nd grade students studying in the department of Science Teaching at Pamukkale University, in the fall semester of the education teaching year of 2011-2012. In this study, `Constructivist Learning Environment Assessment Scale` and focused group interview form; interview form for the interviews carried out with the instructors individually and semi- structured observation form prepared by researcher in order to assess the learning environment were used as data collection tools. One way analysis of variance was used in order to determine whether there is a significant difference between field information courses; and multiple comparison analysis (Scheffe) was used with the aim of determining the direction of this difference. Qualitative data of this research was analyzed descriptively. Interview and observation forms which were constituted the qualitative data of this study were analyzed by using the descriptional analyze method. According to the findings obtained at the end of the study, it has been determined that learning-teaching process provided for preservice teachers in laboratory courses within field information courses are more constructivist than the learning-teaching process provided in theoretic courses. Besides, according to the opinions of students, there is a meaningful difference between the courses in terms of consisting of the features of constructional learning environment of the learning- teaching process in the field information courses. When total scores of `Constructivist Learning Environment Assessment Scale` belonging to courses aforementioned were investigated according to the general averages of field information courses, it is appeared that General Biology-I, General Biology Lab-I, General Physics-III, and General Physics Lab-III courses were slightly above the average, whereas General Chemistry-III course was below the average. This situation can be interpreted as learning environment of preservice teachers in the context of constructivist teacher training is not at the desired level. In order to train qualified teachers who can apply the constructivist approach, preservice teachers should be educated in learning environments that are based on this approach.