Adana belediyesi (1868-1914)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin klasik döneminde kent hizmetlerini yerine getirecek kuruluş bulunmamaktaydı. Kadı'nın denetimi altında ve kadıya bağlı görevliler ile şehirdeki bazı vakıflar tarafından beledi hizmetler yapılmaya çalışılmıştı. 19. yüzyıla gelindiğinde kadı bazı görevlerini kaybetti ve vakıflarda da ciddi değişimler yaşandı. Bu tür nedenlerden dolayı şehirlerde beledi anlamda bazı eksiklikler yaşanmaya başladı. Bunun neticesinde başta İstanbul olmak üzere 1860'lı yılların ortalarından itibaren Osmanlı taşra vilayetlerinde şehirlerin düzenli bir hal alması için belediyeler kurulmaya başladı.Bu çalışma, adından da anlaşılacağı üzere 1868-1914 yılları arasında Adana Belediyesi'nin faaliyetlerini ve şehre katkısını arşiv vesikaları başta olmak üzere Osman Nuri Ergin'in `Mecelle-i Umûr-ı Belediyye`, İlber Ortaylı'nın Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880) kaynak çalışmalardan hareketle ortaya koymayı hedeflemiştir. Çalışmada, Tanzimat reformlarıyla ortaya çıkan ve yerel yönetimlerin temeli sayılan belediyeler ile Adana Belediyesi'nin kuruluşu, belediye meclisi, belediye personeli, belediye gelirleri ve belediyenin faaliyetleri araştırılmıştır. Son olarak sınırlı gelirlerle sınırsız ihtiyaçları karşılamaya çalışan Adana Belediyesi'nin kentin üzerindeki etkisi değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı Osmanlı taşra vilayeterinde 1864 yılında sonra kurulmaya başlayan belediyelerin kent üzerindeki faaliyetlerine ilişkin bilinenlere katkı sağlamaktır. Bunun yanında belediyelerin kanun ve nizamnamler çerçevesinde yetkilerini ne ölçüde kullanabildiklerini ya da tüzel kişilik kazandırılıp kazandırılamadığını tespit edebilmek de çalışmanın amaçları arasındadır.Anahtar Sözcükler: Osmanlı Devleti, Yerel Yönetim, Belediye, Adana Belediyesi.

There was no institution to carry out the city services of the Ottoman Empire in the classical period. Under the control of Kadi, officers and some foundations tried to provide municipal services in the city. In the 19th century, Kadı lost his some duties and there were serious transformations in the foundations. As results of the transformation, some deficiencies started to be experienced in cities. Accordingly, municipalities started to be established primarily in Istanbul as well as provincial cities of the Ottoman Empire to keep the cities in order since the mid-1860s.This study, as understood from its title, seeks to put forward the activities of the Adana Municipality between 1868-1914 and its contributions to the city by referring archival documents and significant works; namely, Osman Nuri Ergin's `Mecelle-i Umûr-ı Belediyye` and İlber Ortaylı's Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880).In this study, the municipalities, which emerged through Tanzimat reforms and considered as the basis of local governments, and the establishment of Adana Municipality, municipal council, municipal staff, municipal revenues and the activities of the municipality were investigated. Finally, the impact of Adana Municipality on the city, which tries to meet unlimited needs with limited incomes, was evaluated.The main purpose of this study is to make contribution to what is known about the activities of the municipalities on the city that started to be established in the Ottoman provincial provinces after 1864. In addition, another aim of the study is to determine to what extent to municipalities can exercise their powers within the framework of laws and regulations if they can acquire legal entity.Key Words: The Ottoman Empire, Local Administration, Municipality, Adana Municipality.