Cevāhirü`l-İslām (inceleme-metin-dizinler)

Abstract

Üzerinde çalışma yaptığımız eser Cevāhirü'l-İslām Eski Anadolu Türkçesiyle yazılan Yasin Suresinin tefsirlerindendir. Eserin müellifi tam olarak bilinmese de eserin 6/a sayfasında Hacı Hızır Bey adı ve eseri neden tercüme ettiği geçmektedir: `çün bu fażāǾili işitdi her gün oķumaġa kendüye Ǿādet itdi daħı maħdūmı muǾažžam śāĥibü's-sayf ve Ǿl-ķalem Ĥācı Ĥıżır Beg bu duǾācı żaǾįfden iltimās ķıldı kim bunı Türkįye tercüme idem fā'įde-i Ǿām ola işidenler bu sūreyi oķumaġa raġbet ideler bu ża'įf duǾācı daħı ol maħdūmuñ emrine muvāfaķat ķılup…`Eser, Yasin ve Tāhā surelerinin ayetlerini açıklamakta ve bu ayetlerin okuayana ne gibi ihsanlar ve iyilikler getireceğini anlatmaktadır. Yasin suresinin Kur'an-ı Kerim'in kalbi olduğu üzerinde özellikle durulmaktadır.Eser, dil özellikleri bakımından hem Eski Anadolu Türkçesi hem de Osmanlı Türkçesinin özelliklerini taşımaktadır. Ne zaman yazıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte eserdeki Arapça ve Farsça kelimelerin fazlalığından dolayı Eski Anadolu Türkçesinin son dönemlerinde yazıldığı söylenebilir.Eserin yazılış amacı 5/a ve 5/b sayfalarında şu satırlarla açıklanmıştır:`her kim bu sūreyi oķusa Allahü TeǾālā aña on nevbet Ķurānı ħatim ķılmışca ŝevāb virür… Yā ǾAlį çoķ oķı Yāsįni anı oķumaķda ħaśletler vardur aç kişi oķısa Tañrı TeǾālā anı doyura ķorķulu kişi oķusa ķorķudan emįn ola misāfir oķusa vaŧanına irişe sefer mübārek ola faķįr oķusa ġanį ola borçlu oķusa borcı ödene maĥbūs oķusa ħalāś bula ĥācetlü oķusa ĥāceti revā ola śabāĥ oķuyan gecedeyiken Ĥaķķın emānıñda ola meyyit üzerinde oķunsa ġazabı ħafįf ola… `Bu çalışmamıza konu olan eserimizin tanıtımı Giriş bölümünde yapılmıştır. 1. Bölümde eserin dil özellikleri betimlemeli yöntemle incelenmiştir. Çıkan bulgular Sonuç kısmında belirtilmiştir. 2. Bölümde ise eserin yazı çevrimi yapılmıştır. 3.Bölümde de eserin dizin sözlüğü ve eserde geçen özel isimlerin dizini yer almıştır. Çalışmamızın sonunda da eserin tıpkıbasımı bulunmaktadır.Anahtar Kelimeler: Tefsir, Tefsir Kitapları, Cevāhirü'l-İslām, Eski Anadolu Türkçesi.

Our work Cevāhirü'l-İslām is one of the exegesis of Surah Yasin written in Old Anatolian Turkish. Although but author of the work is not known clearly, the reason of Hacı Hızır Bey's translation of the name and the work is mentioned in 6 / a foil of the work: muǾažžam śāĥibü's-page and Ǿl-ķalem Ĥācı Ĥıżır Beg this duǾācı from żaǾįfden iltimās / 5 / ķıldı who translated it into Turkish idem fā'įde-i / 6 / Ǿām ola is the work of this time / 7 / Ǿ 8 / ol maħdūmuñ to order muvāfaķat ķılup…The book explains the verses of the Surahs of Yasin and Tāhā and tells them what kind of bestowings these verses will bring to the reader. It is emphasized that surah Yasin is the heart of the Holy Quran.The work has the characteristics of Old Anatolian Turkish and Ottoman Turkish in terms of language features. Although it is not known exactly when it was written, it can be said that it was written in the last periods of Old Anatolian Turkish due to the excess of Arabic and Persian words in the work.The purpose of writing the work is explained in 5 / a and 5 / b foils with the following lines: whoever is in this process Allahur Allahu-TeǾālā aña on nevbet Ķurānı ħatim ķilmisca ŝevāb virür… Or ǿalį very ok Yasir memories are there traits in reading hungry people okis God of teǿālā memories saturates feared the people are guests to make sure the collapse fears collapse Vada field u t the time Mubarak was fakie the collapse Ganiu the debtor collapse of debt to pay to the maĥbūs collapse of the Redeemer found to ĥācetl the collapse of incontinence to be portico morning reading gecedeyik the right emānıñda ola on the meyyit o ġunsa ġazabı ħafįf ola…In this work, the verses of the suras of Yasin and Tāhā are given, especially the verses of Surah Yasin. The goodness of the readers of this surah will be found in this world and in the other world, and the virtues of Surah Yasin are mentioned.The introduction of our work, which is the subject of this study, was rained in the Introduction. In the first part, the language features of the work have been examined with descriptive method. The findings are stated in the Conclusion. In the second part, the translation of the work was done. In the 3rd chapter, the index dictionary of the work and the index of the special names mentioned in the work are included. At the end of our study, the publication of the work is given.Key Words: Tafsir, Tafsir Books, Cevahiru'l-Islam, Old Anatolian Turkish.