Öğretmen adaylarının fen öğretiminde kullandıkları iletişimsel yaklaşım türleri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, fen bilgisi öğretmen adaylarının fen öğretiminde kullandıkları iletişimsel yaklaşımları araştırmaktır. Bu doğrultuda, öğretmen adaylarına diyalojik öğretim ve iletişimsel yaklaşıma yönelik farkındalık oluşturmak için bir eğitim programı geliştirilmiş ve uygulanmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının verilen eğitimler öncesinde ve sonrasında derslerinde hangi tür iletişimsel yaklaşımları kullandıkları ve bu iletişimsel yaklaşımı kullanmalarındaki gerekçeler tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca, öğretmen adaylarıyla görüşmeler yapılarak derslerde diyalojik etkileşim ve uygulamalarını nasıl deneyimlendirdikleri ortaya çıkartılmaya çalışılmıştır. Araştırma, nitel paradigma içinde durum çalışması deseni ile hazırlanmış olup, Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki farklı sosyo-kültürel düzeylerdeki devlet okullarında öğretmenlik uygulamasını gerçekleştiren altı son sınıf fen bilgisi öğretmen adayı ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma süreci boyunca çeşitli veri kaynakları kullanılmıştır. Bu veri kaynakları; öğretmen adaylarının derslerini içeren video kamera kayıtları, yazılı belgeler ve öğretmen adaylarıyla yapılan görüşme verileridir.Öğretmen adaylarının ders videoları Mortimer ve Scott (2003) tarafından geliştirilen dört tür iletişimsel yaklaşıma göre analiz edilmiştir. Böylece fen bilgisi öğretmen adaylarının verilen eğitimler öncesinde ve sonrasında derslerinde hangi tür iletişimsel yaklaşımları kullandıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Öğretmen adaylarının derslerinde sıklıkla tercih ettikleri iletişimsel yaklaşım ve gerekçelerine ilişkin dönütler ve öğretmen adaylarıyla yapılan görüşme bulguları değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, çalışmaya katılan öğretmen adaylarının eğitimden önce derslerinde sıklıkla otoriter yaklaşımları tercih ettikleri, eğitimden sonra ise otoriter yaklaşımların yanında diyalojik etkileşimli iletişimsel yaklaşımı da derslerinde kullanmaya başladıkları tespit edilmiş ve kullanmalarındaki gerekçeler ortaya çıkarılmıştır. Videoların analizinden elde edilen bulgular, diyalojik etkileşimin sınıflarda uygulanabilirliği yönünde olsa da, görüşmelerden elde edilen bulgular, diyalojik etkileşimin uygulanmasında bir takım zorlukların da olduğunu göstermiştir.Anahtar Kelimeler: Öğretmen eğitimi, fen bilgisi öğretmen adayı,iletişimsel yaklaşım, diyalojik öğretim, öğretmenlik uygulaması.

The aim of this study is to investigate the communicative approach preservice science teachers use in their courses. In this context, a curriculum is developed and applied to create awareness among those teachers on dialogic point of view and dialogic interaction. The types of communicative approach the preservice science teachers applied before and after the training and the reasons of the particular applications are tired to be ascertained. In addition, how the preservice science teachers made the students experience the dialogic interaction and its application is tried to be found out.The research designed as a case study in qualitative paradigm is carried out with six preservice science teachers who joined `Teaching Practice` in the MNE schools at different socio culturel status. Different data sources were used throughout the process. These were the video records including the preservice teachers courses, written documents and the data collected from the interviews made with preservice teachers.Preservice teachers' lesson videos were analyzed in accordance with the communicative approaches -developed by Mortimer and Scott (2003)-they used in the lessons. This way, the communicative approaches engaged by the preservice science teachers before and after the training were tried to be identified. The feedback regarding the communicative approaches the preservice science teachers preferred in their teaching and the resaons why are analysed and the findings of the inerview made with the precervice science teachers are evaluated. According to the findings, preservice teachers are found to have preferred authoritarian approaches before training and to have started to use the dilaogic approach beside authoritarian approaches after training; and the reasons why they applied these approaches were found out. Although, the findings obtained from the video analysis were for the applicability of dialogic instruction in classes, the findings obtained from the interviews demonstrated that there were challenges during the application of dialogic instruction.Key Words: Teacher training, science preservice teacher, communicative approach, dialogic teaching, teaching practice.