Orhun yazıtlarındaki Türk sözcüğü üzerine fonetik, morfolojik ve semantik açıdan bir inceleme

Abstract

Türk sözcüğü ve kavramı yüzyıllar içinde çeşitli anlamlar yüklenmiş ve zamaniçinde bu anlamlarda değişiklikler olmuştur. Sözcüğün zihinde canlandırdığı kavram,büyük bir anlam zenginliğine sahiptir. Türk sözcüğünün baş harfi büyük yazıldığında da,küçük yazıldığında da, göndergesi her zaman birden fazla olmuştur. Bu anlamları iki ana1-Kronolojik bakımdan halk, yığın, kalabalık, insanlar gibi anlamlara gelen ve2-Bir sosyal grup adını adres gösteren ve büyük harfle yazılan Türk.Bu iki anlam etrafında başka anlamlar da ortaya atılmıştır. Çeşitli metin veincelemelerde bazen budun sözcüğü ile birlikte `türküm budunum` biçiminde ikilemeögesi; bazen budun sözcüğünün sıfatı; bazen bir kişiyi veya topluluğu niteleyen güzel veyagüçlü anlamında sıfat; bazen tulga veya miğfer anlamında nesne adı; bazen halk veya insananlamında topluluk adı; bazen töreye bağlı ve hukuka saygılı anlamında sıfat olarakBu çalışmanın amacı Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan Yazıtlarındaki Türksözcüğünün ses, biçim ve sözdizimi açısından tespiti ve anlamının tahlil edilmesidir.Anahtar Sözcükler: Orhun, Köktürk, Türk, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk, runik

The word and the concept of 'Turk', several meanings over the centuries have beeninstalled and there have been changes over the time in these senses. The concept of theword revived in the mind has a great sense of wealth. When the initial of the word 'Turk'written either in capital letter or lowercase letter, the referent has always been more thanone. It is possible to collect those senses in two main blocks:1) 'turk' written n lowercase letters, which means the public, the stack, the crowd2) 'Turk', addressing a social group name and written in capital letters.Other meanings also been proposed around these two meanings. İn various textsand inquiry, it is sometimes seen as a duplication like 'türküm budunum', sometimes theadjective of the word 'budun', sometimes in the sense of adjective qualifies a person orcommunity as beatiful or powerful, sometimes the iron hat or the helmet in the sense of anobject name, sometimes a community name in the sense of public or people and sometimesan adjective in the sense of depending on the customs and to be law abiding.The aim of this study is; the determination pf the word 'turk', in the Tonyukuk, KülTigin and Bilge Kağan Inscriptions, in the terms of phonological, morphological andsemantical and analyzing the sense of it.Keywords: Orhun, Köktürk, Türk, Kül Tigin, Bilge Kağan, Tonyukuk, runic