Ders imecesi çalışmalarıyla sınıf öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı matematiği öğretme bilgilerinin gelişiminin incelenmesi

Abstract

Ülkemizde matematik öğretim müfredatları incelendiğinde öğrencilere problem çözme becerisini kazanmaları önemli olmasına rağmen problem çözme adımlarına yeterli düzeyde yer verilmediği bilinmektedir. Bu anlamda matematik öğretiminde öğretmenlerin geniş bir alan bilgisine sahip olmaları gerekmektedir. Bu çalışmada, öğretmen eğitiminde önemli bir uygulama olan ders imecesi modeli uygulanmıştır. Bu araştırmanın amacı, ders imecesi çalışmalarıyla sınıf öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı matematiği öğretme bilgilerinin gelişiminin incelenmesidir. Bu nedenle bu araştırmada, problem çözmeye dayalı ders imecesi (öğrenciyi tanıma, dersin organizasyonu ve dersin sunumu) bileşenlerinin yanında Polya (1957)'nın problem çözme adımlarına ve Gonzales (1996)'in problem kurma adımına odaklanılmıştır. Araştırmanın uygulama süreci, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Trabzon il merkezinin farklı 2 ilkokulunda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın örneklemini 3'ü deney ve 3'ü kontrol grubu olmak üzere 6 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Gerçek uygulamada, deney grubu öğretmenleriyle problem çözmeye dayalı matematik dersleri kapsamında 6 hafta ders imecesi çalışmaları gerçekleştirilirken; kontrol grubu öğretmenlerine hiçbir müdahalede bulunmadan problem çözmeye dayalı matematik dersleri gözlenmiştir. İzleme sürecinde ise deney ve kontrol grubu öğretmenlerine hiçbir müdahalede bulunmadan 2'şer ders saati problem çözmeye dayalı matematik dersleri gözlenmiştir. Daha sonra gerçek uygulama ve izleme sürecinde elde edilen verilere göre deney ve kontrol grubu öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı matematiği öğretme bilgilerindeki gelişimleri incelenmiştir. Çalışmanın verilerini alan notları, gözlemler, mülakatlar, ders planları, çalışma kağıtları, ses ve video kaydı oluşturmaktadır.Çalışma sonucunda, ders imecesi çalışmalarının sınıf öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı ders imecesi bileşenlerinin (öğrenciyi tanıma, dersin organizasyonu ve dersin sunumu) çoğu davranışında olumlu katkı yaptığı tespit edilmiştir. Ancak sınıf öğretmenlerinin problem çözme sürecinde konunun ana noktasını vurgulayan öğretimsel açıklamalarda yetersiz kaldığı ortaya çıkmıştır. Yine ders imecesi çalışmalarının sınıf öğretmenlerinin problem çözme adımlarının birçok davranışını olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir. Buna karşın sınıf öğretmenlerinin problem çözme sürecinde `problemin çözümünü, varsa farklı stratejilerle göstermelerini isteme` davranışına pek yer vermedikleri ve problem kurma etkinliğinde `öğrencilerden, çözümlerin doğru olup olmadığını kontrol etmelerini isteme` davranışında yeterli olamadıkları ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, ders imecesi çalışmaları sınıf öğretmenlerinin problem çözmeye dayalı matematiği öğretme bilgilerinin gelişimini olumlu yönde etkilediği ortaya çıkmıştır.Anahtar Kelimeler: Öğretmen eğitimi, matematiği öğretimi, ders imecesi modeli, problem çözme adımları, mesleki gelişim.

It is known that, although to bring students in gaining the problem solving skills is important, problem solving steps are not included adequately when we analyze the Math syllabus in our country. In this sense, teachers need to have deep field knowledge in Math teaching. In this study, the `lesson study model`, which is a significant application in teacher training, was implemented. This study aims to investigate the progress of class teachers' knowledge of teaching problem solving based Math by the lesson study. Therefore, in the study, along with problem solving-based lesson study (recognizing students, lesson organization, and lesson presentation) components, we focused on Polya's (1957) problem solving steps and Gonzales' (1996) problem-setting up step. The study was conducted in 2015-2016 academic year at two different primary schools in Trabzon city center. The sample of the study consists of 6 class teachers in total; 3 experimental, 3 control group teachers. In the real implementation, while in the scope of problem solving-based Math lesson, lesson studies were done for 6 weeks with the experimental group; problem solving-based Math lesson were observed without intervention to control group teachers. Two-hour each problem solving-based Math lessons were observed without intervention to both the control group and the experimental group teachers, during the observation process. Afterwards, the control and the experimental group teachers' progress in problem solving-based Math teaching knowledge was analyzed according to the data obtained by real application and observation process. The data of the study consist of field notes, observations, interviews, lesson plans, study paper, video and audio recordings.At the end of the study, it was determined that lesson studies have a positive effect on much behaviour of class teachers' problem solving- based lesson study components. However, it revealed that class teachers are inadequate in instructional explanations which emphasize the main point of the topic in problem solving process. Likewise, it was also determined that lesson studies positively affect behaviors of class teachers' problem solving steps. Despite that, it revealed that, class teachers do not much include the behavior, that is, `asking students to show the solution of the problem with different strategies, if available`; and they are not adequate in the behavior that is `asking students to check their solutions if they are true or not` in setting up problems activity. Consequently, it was revealed that the lesson studies affect class teachers' progress of knowledge of problem solving-based Math teaching in a positive way.Key Words: Teacher training, math teaching, lesson study model, problem solving steps, professional development.