Over kanseri tanılı kadınlarda duygusal zeka düzeyinin kemoterapi sonrası semptomların yaşanmasına ve fonksiyonel duruma etkisi

Abstract

Kanser ve kanserle ilgili tedaviler bireyleri fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden olumsuz etkilemektedir. Bireyin kendini daha iyi hissetmesine ve hastalıktan kaynaklanan psikolojik etkilerin üstesinden gelmesine yardım eden en önemli faktör olarak duygusal zeka gösterilmektedir. Bu nedenle bu araştırmada; over kanserli kemoterapi tedavisi gören kadınların duygusal zeka düzeyinin, semptomlarla başa çıkma ve rol fonksiyonu durumuna etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma analitik ve kesitsel niteliktedir. Araştırmanın örneklemini Eylül 2018- Eylül 2019 tarihleri arasında kemoterapi alan over kanseri tanılı 79 kadın oluşturmuştur. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Duygusal Zeka Özelliği Ölçeği (DZÖÖ-KF) Kısa Formu, Kanser-Fonksiyonel Durum Envanteri (IFS-CA) ve Edmonton Semptom Tanılama Ölçeği (ESAS) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS programı kullanılmış olup analizinde ortalama, standart sapma, sayı yüzde dağılımı, t testi, Anova testi ve korelasyon analizleri kullanılmıştır. Kadınların, DZÖÖ-KF toplam puan ortalaması 4.05±0.79 ve alt boyutları puan ortalamalarında sosyallik alt boyutunun en yüksek (4.23±0.97), duygusallık alt boyutunun ise en düşük (3.13±1.59) olduğu belirlenmiştir. ESAS alt boyutları puan ortalamalarında yorgunluğun en yüksek (6.76±3.54), anksiyetenin ise en düşük (2.16±2.97) olduğu görülmüştür. IFC-CA toplam puanı 1.31±0.67 ve alt boyutları puan ortalamalarında kişisel bakım faaliyetleri alt boyutunun en yüksek (2.18±0.65) , ev içi ve aile aktiviteleri alt boyutunun ise en düşük (1.33±0.48) olduğu görülmüştür. Yapılan korelasyon analizleri sonucunda, DZÖÖ-KF ile IFC-CA ve ESAS ilişkili bulunmuştur. Duygusal zeka düzeyleri yüksek olan kadınların, kemoterapi tedavisi sırasında daha iyi fonksiyonel duruma sahip oldukları ve daha az semptom yaşadıkları belirlenmiştir. Hastaların tıbbi durumları ile beraber duygusal zeka durumlarının da tedavi sırasında göz önünde bulundurulması, tıbbi bakımın hastalığı önleyici ve iyileştirici yönünün daha etkili olmasını sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Duygusal zeka, fonksiyonel durum, over kanseri, semptom.

Cancer and treatments related to cancer negatively affect the physical, psychological and social aspects of individuals. It has been shown that emotional intelligence is the most important factor that helps in overcoming the psychological effects, which are stemming from the disease and in the individual feeling better about herself. Consequently, it was aimed in this research to examine the effect of the emotional intelligence level in women who were treated with chemotherapy for ovarian cancer on the role of functional status and on coping with the symptoms. The research has the attribute of a definitive and cross-sectional study. The sampling of the research was composed of 79 women diagnosed with ovarian cancer, who received chemotherapy between the dates of September 2018 and September 2019. Data were collected by using the Personal Information Form, the Trait Emotional Intelligence Questionnaire–Short Form (TEIQue-SF), the Inventory of Functional Status-Cancer (IFS-CA) and the Edmonton Symptom Assessment System (ESAS). The SPSS program was used in the evaluation of the data and the average, standard deviation, distribution of numerical percentage, t-test, Analysis of Variance (ANOVA) test and correlation analyses were used in the analyses. It was determined that the TEIQue-SF total point average of the women was 4.05±0.79 and in the point averages of the sub-dimensions, the sociability sub-dimension was the highest (4.23±0.97), whereas, the emotionality dimension was the lowest (3.13±1.59). ESAS in the averages of the sub-dimension points tiredness was the highest (6.76±3.54), whereas, the anxiety sub-dimension was the lowest (2.16±2.97). It was observed that the IFS-CA total points were 1.31±0.67 and for the sub-dimension point averages, the sub-dimension of personal care activities was the highest (2.18±0.65), whereas, the sub-dimension of in-home and family activities was the lowest (1.33±0.48). As the result of the correlation analyses made, it was found that the TEIQue-SF was related to the IFS-CA and the ESAS. It was determined that women whose emotional intelligence levels were high had a better functional status during chemotherapy treatment and that they experienced fewer symptoms. By taking into consideration the emotional intelligence statuses together with the medical statuses of the patients during treatment would provide for the medical care being more effective from the aspect of preventing and improving the disease. Keywords: Emotional intelligence, functional status, ovarian cancer, symptom.