Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuların öğretiminde ortak bilgi yapılandırma modeli`nin karar verme ve problem çözme eğilimlerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, sosyobilimsel konuların öğretiminde Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli kullanımının Fen Bilimleri Öğretmen adaylarının problem çözme ve karar verme eğilimleri üzerindeki etkilerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın deseni, öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desendir. Birinci pilot uygulama 2015-2016 öğretim yılı bahar döneminde Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği Anabilim Dalı 3.sınıfta öğrenim görmekte olan fen bilimleri öğretmen adayları ile `Çevre Bilimi` dersleri kapsamında yapılmıştır. Birinci pilot uygulama deney grubunda 33, kontrol grubunda 24 olmak üzere toplam 57 Fen Bilimleri öğretmen adayı ile haftada 3 ders saati üzerinden 8 hafta süre ile yürütülmüştür. İkinci pilot uygulama 2016-2017 öğretim yılı güz döneminde Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı 2.sınıfta öğrenim görmekte olan sınıf öğretmeni adayları ile `Çevre Eğitimi` dersleri kapsamında yapılmıştır. İkinci pilot uygulama deney grubunda 36, kontrol grubunda 29 olmak üzere toplam 65 sınıf öğretmeni adayı ile haftada 2 ders saati üzerinden 7 hafta süre ile yürütülmüştür. Esas uygulama ise 2016-2017 öğretim yılı bahar döneminde Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği 3.Sınıfta öğrenim görmekte olan fen bilimleri öğretmen adayları ile `Çevre Bilimi` dersleri kapsamında yapılmıştır. Esas uygulama deney grubunda 30, kontrol grubunda 37 olmak üzere toplam 67 Fen Bilimleri öğretmen adayı ile haftada 3 ders saati üzerinden 6 hafta süre ile yürütülmüştür. Araştırmada ele alınan sosyobilimsel konular; genetik çalışmalar, biyolojik çeşitlilik, küresel ısınma, nükleer enerji ve hidroelektrik santralleridir. Çalışmada veri toplama aracı olarak `Problem Çözme Envanteri`, `Melbourne Karar Verme Ölçeği`, `Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli'nin Problem Çözme ve Karar Verme Eğilimlerine Etkisine Yönelik Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu`, yansıtma raporları ve araştırmacı notları kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde erişi puanları ortalamaları, normallik testi, MANOVA ve Bağımsız Örneklem t-Testi kullanılmıştır. Nitel veriler ise içerik analizi ve betimsel analiz ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli ile derslerin yürütüldüğü deney grubunda yer alan fen bilimleri öğretmen adaylarının, kontrol grubuna göre aceleci, kaçıngan, değerlendirici, kendine güvenli ve planlı problem çözme eğilimlerinde istatistiksel açıdan anlamlı gelişim gösterdikleri görülmüştür. Ayrıca, Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli, deney grubunda yer alan fen bilimleri öğretmen adaylarının kaçıngan, erteleyici ve panik karar verme eğilimleri üzerinde pozitif yönde etkili olmuştur. Bunun yanında, fen bilimleri öğretmen adayları sosyobilimsel konuların öğretiminde Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli'ni kullanım açısından üstün ve yeterli görmüşlerdir. Modelin fazla dezavantajı ve zayıf yönü bulunmadığını belirten öğretmen adayları, diğer tartışmaya açık derslerde ve üzerinde yorum yapılabilecek konularda modelin kullanılabilir olduğunu dile getirmişlerdir. Çalışma sonucunda uygulayıcıların modeli derslerinde kullanabilmelerini kolaylaştırmak adına `Sosyobilimsel Konuların Öğretiminde Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli Öğretmen Kılavuz Kitabı` oluşturulmuştur. Görselliği, işitselliği ve erişilebilirliği arttırmak adına Öğretmen Kılavuz Kitabı'nın dijital medya formatı da üretilmiştir. Bu araştırmanın fen okuryazarı bireyler yetiştirme ve sosyobilimsel konuların öğretimi konularında katkı sağlayacağı, Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli ile ilgili yapılacak bilimsel araştırmalara yeni bir bakış açısı kazandıracağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Sosyobilimsel Konular, Ortak Bilgi Yapılandırma Modeli, Karar Verme, Problem Çözme, Fen Okuryazarlığı.

The purpose of the study is to determine the effects of using Common Knowledge Construction Model on Science teacher candidates' problem solving and decision making dispositions while teaching socio-scientific issues. The study is designed as pretest-posttest quasi-experimental. The study piloted for first time in the environmental science class with the third grade science teacher candidates who were enrolled at Mehmet Akif Ersoy University Education Faculty during 2015-2016 academic year. First pilot study was conducted for 8 weeks, 3 class-hour within each, with total 57 science teacher candidates. Allocation of participants to experimental and control groups were 33 and 24 respectively. The study piloted for a second time in the environmental science class with the second grade classroom teacher candidates who were enrolled at Mehmet Akif Ersoy University Education Faculty during 2015-2016 academic year. The second pilot study was conducted for 7 weeks, 2 class-hour within each, with total 65 classroom teacher candidates. Allocation of participants to experimental and control groups were 36 and 29 respectively. Main implementation of experiment was taken place within the scope of environmental science class with the third grade science teacher candidates who were enrolled at Mehmet Akif Ersoy University Education Faculty during 2016-2017 academic year. Main implementation of experiment was conducted for 6 weeks, 3 class-hour within each, with total 67 classroom teacher candidates. Allocation of participants to experimental and control groups were 30 and 37 respectively. Socio-scientific issues taught and discussed during manipulation of the study are genetic studies, biodiversity, global warming, nuclear energy, and hydroelectric power stations. Data collection instruments applied during the study were `Problem Solving Inventory`, `Melbourne Decision Making Questionnaire`, `Semi-Structured Interview Form Toward the Determination of the Effect of Common Knowledge Construction Model on Problem Solving and Decision Making Disposition` along with reflection papers and researcher memos. To analyze quantitative data, gain score mean computations, normality tests, MANOVA, and Independent Sample t-Test were conducted. Qualitative data were analyzed via content and descriptive analyses. The study revealed significant difference between the experiment and control groups' gain mean scores for the following dispositions: Hasty, avoidant, estimator, self confident and planned approach to problem solving. Differences were in favor of experiment group. Moreover, Common Knowledge Construction Model positively affected science teacher candidates' hypervigilance, buck-passing and procrastination decision making dispositions. Additionally, using Common Knowledge Construction Model to teach socio-scientific issues has been superior and adequate by the science teacher candidates participated to the study. Science teacher candidates suggested that there were the model inconsiderable disadvantages and weaknesses. They also stated that it can be useful for teaching other issues demands argumentation. `Teacher Manual for Use of Common Knowledge Construction Model in Teaching Socio-Scientific Issues` has been constructed for the application of model in other courses concern similar issues. Digital media version of the manual has also been created in order to enhance visuality, auditory, and accessibility. It can be claimed that the outcome of the study will contribute to raising science-literate individuals and the process of teaching socio-scientific issues. It will also contribute to and lead for the future research studies regarding Common Knowledge Construction Model by providing new insight into the field. Keywords: Socioscientific issues, common knowledge construction model, decision making, problem solving, science literacy.