Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin açık hava oyun parklarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi eğitime devam eden özel gereksinimli (ÖG) çocuğu olan ebeveynlerin açık hava oyun parklarına ilişkin görüşlerinin incelenmesidir. Araştırmada, nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte uygulandığı karma yöntem tasarımlarından açıklayıcı tasarım modeli kullanılmıştır. Araştırmanın nicel kısmında 2018-2019 eğitim-öğretim yılında Denizli Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı bir okul öncesi eğitim kurumunda ve beş farklı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde eğitim gören 0-6 yaş grubundaki toplam 157 çocuğun ebeveyni ile çalışılmıştır. Araştırmanın nicel boyutundaki veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen `Kişisel Bilgi Formu` ve `Özel Gereksinimli (ÖG) Çocuğu Olan Ebeveynlerin Çocuk Oyun Parklarına ilişkin Görüşlerini Belirleme Formu` aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nitel boyutunda ise okul öncesi eğitime devam eden ÖG çocuğa sahip 12 ebeveynle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır.Araştırmanın nicel verileri Statistical Package for the Social Sciences 23 (SPSS 23) programına aktarılarak analiz edilmiştir. Nitel boyutta ise görüşmelerden elde edilen ses kayıtları bilgisayar ortamına aktarılarak, veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir.Araştırmada elde edilen bulgulara göre, ebeveynlerin çoğunluğunun ÖG çocuklarını parka hemen hemen her gün ya da haftada bir iki gün götürdükleri, parkta bir saatten az zaman geçirdikleri belirlenmiştir. ÖG çocukları parka daha çok annelerinin götürdüğü, parkta çocuğa en çok ağabey/abla/kardeşin eşlik ettiği tespit edilmiştir. Ebeveynlerin büyük çoğunluğunun evlerine yakın açık hava parkının bulunduğu; hava koşulları uygun olduğunda ya da yeterli zamanları olduğunda farklı oyun parklarına da çocuklarını götürdükleri saptanmıştır. Ayrıca, ÖG çocukların açık hava oyun parkında en çok salıncak, kaydırak gibi sabit ekipmanlarla ve kum alanında oynamayı tercih ettiği ifade edilirken; diğer çocukların dikkatsizliği, ailelerin ilgisizliği veya materyallerin sayı ve çeşit açısından yetersizliği, bakımsız olması nedeniyle düşme ve çarpma şeklinde kaza deneyimleri yaşadıkları belirtilmiştir. Ebeveynlerin, açık hava oyun parkının trafiğe yakın olması, materyallerin güvensiz olması, parkların temiz olmaması gibi fiziksel çevreye yönelik olumsuz görüşlerinin yanısıra, diğer ebeveynlerin ÖG çocuğa ve ebeveynine yönelik olumsuz tutumları ve parkı uygun şekilde kullanmamaları ile ilgili görüşlerinin olduğu belirlenmiştir. Açık hava oyun parkındaki materyallerin bakımsız ve dayanıksız olmasından, ÖG çocuğun kullanımına uygun şekilde tasarlanmamış olmasından dolayı ebeveynlerin kaygılar taşıdıkları görülmüştür. Bununla birlikte, ebeveynler hem normal gelişim gösteren hem de ÖG çocuklar için parkta çok daha çeşitli materyallerin olmasını istediklerini; parkların farklı gelişim özellikleri gösteren çocukların ve ebeveynlerinin gereksinimlerine cevap verecek şekilde tasarlanmasını beklediklerini belirtmişlerdir. Ayrıca, ebeveynler, ÖG çocukların normal gelişim gösteren akranlarıyla kaynaşabilmesi ve parklardan etkin şekilde yararlanabilmesi için halkı bilinçlendirmeye yönelik parklarda eğitici yazı, broşür vb. materyaller olmasına yönelik beklentilerini ifade etmişlerdir. Katılımcı ebeveynlerin büyük çoğunluğu, ÖG çocuğun açık hava oyun parkında oyun oynarken çok mutlu göründüğünü, eğlendiğini, temiz hava alarak fazla enerjilerini atabildiklerini belirterek açık hava oyun parklarının ÖG çocukları açısından önemli bir yere sahip olduğunu ifade etmişlerdir. Ebeveynlerin çoğu sadece ÖG çocukların kullanabileceği açık hava oyun parkı yapılmasını uygun görmediğini belirtmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Özel gereksinimli çocuklar, açık hava oyun parkları, evrensel tasarım, karma yöntem.

The aim of this study is to examine the opinions of the parents of children with special needs who attend preschool education about outdoor playgrounds. In the research, descriptive design model, which is one of the mixed method designs in which quantitative and qualitative research methods are applied together, was used. In the quantitative part of the study, in the 2018-2019 academic year, a total of 157 children of 0-6 age group who were educated in a preschool education institution of Denizli National Education Directorate and five different special education rehabilitation centers were studied. The data in the quantitative dimension of the research were collected through the `Demographic Information Form` and the `Form for Determining the Views of Parents with Special Needs Children on Playgrounds` developed by the researcher. In the qualitative aspect of the study, semi-structured interviews were conducted with 12 parents of children with special needs who attend preschool education.The quantitative data of the study were analyzed by being transferred to Statistical Package for the Social Sciences 23 (SPSS 23) program. In the qualitative dimension, the audio recordings obtained from the interviews were transferred to the computer and the data were analyzed by content analysis method.According to the findings of the study, it was found that the majority of the parents took their children to the playgrounds almost every day or two days a week but spent less than an hour in the playgrounds. Mostly parents take children with special needs during their park visit, and they are frequently accompanied by their elder sisters or brothers. The majority of the parents had an outdoor playground close to their home; they took their children to different playgrounds when weather conditions are appropriate or when they have enough time, were determined. In addition, it was stated that the children prefer to play in the outdoor playground with fixed equipment such as swings, slides and sand. The parents also reported that their children experienced accident due to carelessness, lack of interest in families or lack of materials in terms of number and variety, neglect of their children. In addition to the negative opinions of the parents about the physical environment such as being close to traffic, unsafe materials, not being clean, opinions about the other parents' negative attitudes towards the children with special needs and not using the park appropriately were determined. The parents were concerned that the materials in the outdoor playground were neglected and unstable and were not designed for the use of children with special needs. However, the parents stated that they wanted to have more variety of materials in the playgrounds for both normally developing children and children with special needs; stated that they expect the playgrounds to be designed to meet the needs of children with special needs and parents.In addition, the parents expressed their expectation that there should be educational articles, brochures, etc. in the playgrounds aimed at raising public awareness in order for the children to be integrated with their normally developing peers and to benefit from the playgrounds effectively. The majority of the participating parents stated that the outdoor playgrounds play an important role for the children with special needs, stating that their child looks very happy when playing in the outdoor playground, has fun, and can dispose of more energy by taking fresh air. Most of the parents stated that it was not appropriate for an outdoor playground to be used only by children with special needs. The findings of the study were discussed in the light of the related literature and various suggestions were made.Key words: Children with special needs, outdoor playgrounds, universal design, mixed method.