Türkçe yazım kılavuzlarının gelişimi üzerine bir inceleme

Abstract

Yazım, bir dilin belli kurallar çerçevesinde yazıya aktarılması olarak tanımlanıp güzel konuşmanın, doğru ifadenin en önemli ögesi olarak kabul edilmektedir. Dilde ve yazımda birliğin sağlanabilmesi, ortaya çıkan kavram kargaşalıklarının düzeltilmesi için ortak dil ve yazım bilincinin, toplumun bütün bireylerine yazım kılavuzu aracılığıyla aşılanması gerekmektedir.Bu araştırmada, 1928 yılından günümüze Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan yazım kılavuzlarındaki değişiklikler ve tutarsızlıklar tespit edilerek değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda yazım kılavuzlarının ön söz, dizin ve kurallar bölümünde birtakım değişikliklere gidildiği belirlenmiştir.Cumhuriyet döneminde, yazım birliğinin sağlanması yönünde atılan adımlardan ilki Dil Encümeni tarafından hazırlanan ve Devlet Matbaasında basılan İmlâ Lûgati'dir. Türk Dil Kurumunun kurulmasından sonra ise yazım kılavuzu çıkarma görevi, Kurum tarafından yerine getirilmiştir. Türk Dil Kurumu tarafından resmî anlamda çıkarılan ilk kılavuz, 1941'de çıkarılan İmlâ Kılavuzu'dur. Bu eserin ön sözünde, hazırlanan bu kılavuzun İmlâ Lûgati'nin ikinci baskısı olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, bu çalışmada İmlâ Lûgati, Kurum yayını olarak kabul edilip değerlendirilmiştir.Anahtar sözcükler: Yazım, dil, yazım kılavuzu, Türk Dil Kurumu, İmlâ Lûgati

Writing is defined as putting a language on a paper within the particular rules and is accepted as being all and end all of correct expression. It is supposed to engrain the conscious of common language and writing in all persons by means of spelling dictionary in order to build consensus on language and writing and emend revealed incomprehensibility. Changes and inconsistences in spelling dictionary prepared by Turkish Language Association since 1928 to present is evaluated by ascertaining in this research. At the end of the research, it is seen several changes in preface, index and rules of spelling dictionary. The first step taken to provide writing unity is Orthography Dictionary (İmlâ Lûgati) prepared by Language Committee and published in Government Printing Office in Republic Period. After founding Turkish Language Association, the association publishes spelling dictionary. The first official dictionary published by Turkish Language Association is a Spelling Dictionary published in 1941. It is stated, in the preface of this work, this is a second edition of Orthography Dictionary. Therefore, Orthography Dictionary is accepted and evaluated as association publishing in this research.Keywords: Writing, language, spelling dictionary, Turkish Language Association and Orthography Dictionary.