Evde bakım hastalarında vitamin d düzeyleri ile fonksiyonel bağımsızlık ölçeği skorları arasındaki ilişki

Abstract

Yaşam sürelerinin uzamasıyla genç yaş gruplarından ileri yaş gruplarına doğru bir geçiş yaşanmıştır. Yaşlanan nüfusun artması ile birlikte kronik hastalıkların sıklığında da artış olmuştur. Sonuçta klinik merkezli hasta bakımı yerini ev merkezli hasta bakımına bırakmıştır. Evde bakım hastaları genellikle yatağa bağımlı ve komorbid hastalıklara sahip hastalar olduğundan hem immobilizasyon hem de güneşten az faydalanma açısından riskli grupta yer almaktadırlar. Bu da evde bakım hastalarını vitamin D eksikliği ile karşı karşıya bırakmaktadır.Bu çalışmanın amacı; evde bakım hizmeti alan hastalarda D vitamini eksikliği sıklığını belirlemek ve D vitamini eksikliği açısından riskli popülasyonda olan bu grubun Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği skorları ile D vitamini arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir.Araştırma Ocak-Aralık 2017 tarihleri arasında Denizli Devlet Hastanesi (DDH) Evde Bakım Birimi'ne kayıtlı bireylerin yaşadığı çevrede yürütülen tanımlayıcı ve kesitsel bir çalışmadır. Araştırmaya Denizli Devlet Hastanesi Evde Sağlık Birimi'nin hizmet verdiği 1025 hastadan dahil edilme kriterlerine uyan 214 hasta (122 kadın, 92 erkek) dahil edilmiştir. Araştırma grubuna sosyodemografik verilerin yer aldığı 14 soruluk anket formu ve Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği uygulanmıştır. Görüşme sonrası bireylerden venöz kan örnekleri alınmıştır. Kategorik değişkenler arasındaki ilişki Ki Kare Analizi, sürekli değişkenler arasındaki ilişki Spearman Korelasyon Analizi ile incelenmiştir.Araştırma grubunun yaş ortalaması 71,22 ± 11,67 (min 36, maks 108) olarak bulunmuştur. Evde bakım hastalarında D vitamini eksikliği %75,2 (n=161), D vitamini yetersizliği %14 (n=30) bulunmuştur. Evde bakım hastalarının sadece %10,7'sinde (n=23) vitamin D düzeyleri yeterli bulunmuştur. Vitamin D düzeyleri ile aylık gelir, Ca ve P düzeyleri arasında pozitif yönde, vitamin D ile PTH ve Mg düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı korelasyon saptanmıştır. Vitamin D düzeyleri ile yaş, cinsiyet, evde bakım süreleri, eğitim durumu, medeni durum, süt kullanımı, kronik hastalık olup olmaması, kronik hastalık sayısı, kullanılan toplam ilaç sayısı, kalça kırığı öyküsü ve ailede kemik erimesi/ kalça kırığı arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır. Evde bakım hastalarının %9,8'inde (n=21) kalça kırığı öyküsü bulunmuştur. Kalça kırığı öyküsü ile kadın cinsiyet ve ileri yaş arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0,001). Evde bakım süreleri arttıkça Motor Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği (FIM) ve Total FIM skorları arasında anlamlı düzeyde düşüklük saptanmıştır. Vitamin D düzeyleri ile Motor FIM, Kognitif FIM ve Total FIM düzeyleri arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır. Sonuç olarak D vitamini eksikliği ve yetersizliği sıklığı (%89,2, n=191) evde bakım hastalarında oldukça yüksek bulunmuştur. Bunun nedeni araştırma grubunun D vitamini eksikliği açısından riskli popülasyonda olması ve genellikle immobil olmaları nedeniyle güneş ışınlarından yeterince yararlanamamaları olarak düşünülebilir. Evde bakım hastalarında vitamin D düzeylerine bakılamıyor olsa bile düşük dozlarda vitamin D damla formları hastalara önerilebilir. Vitamin D düzeyleri ile FIM skorları arasında anlamlı korelasyon bulunmamasının nedeni, vitamin D eksikliğinin multifaktöryel nedenlerden kaynaklanması olarak düşünülebilir.Anahtar Kelimeler: D vitamini, evde bakım, Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği

There has been a transition from young age groups to older age groups with the extension of their life span. With the increase in the aging population, the incidence of chronic disease has also increased. Eventually, home-based patient care has replaced clinic-based patient care. Home-care patients are usually bedbound and suffer from comorbid illnesses, so they are included in the risk group in terms of both immobilization and less benefit from the sun which causes home-care patients to be exposed to vitamin D deficiency.The purpose of this study is to determine the frequency of vitamin D deficiency in patients receiving home care services and to evaluate the relationship between functional independence measure scores and vitamin D levels of this group in the risk population in terms of vitamin D deficiency. Between January-December 2017, a descriptive and cross-sectional study was carried out in the environment where patients utilizing home-care services provided by the home care unit of the Denizli State Hospital were living. Among this group of 1025 home-care patients, being serviced by home health care units of the Denizli State Hospital, two hundred fourteen patients (122 women, 92 men) who met the criteria were included in the study. A questionnaire with 14 questions, in which sociodemographic data were included, and functional independence measure were applied to the research group. Venous blood samples were taken from the individuals after the interview. Correlation between categorical variables was analyzed by Chi-Square Analysis, correlation between continuous variables was analyzed by Spearman Correlation Analysis.The average age of the research group was found to be 71,22 ± 11,67 (min 36, max 108). Home-care patients had vitamin D deficiency 75,2% (n=161) and vitamin D insufficiency 14% (n=30). Only 10,7% (n=23) of home-care patients had adequate vitamin D levels. There was a significant positive correlation between vitamin D levels and monthly income, Ca, P levels, while there was a significant negative correlation between vitamin D levels and PTH, Mg levels. There was no significant correlation between vitamin D levels and several factors such as age, gender, home-care periods, educational status, marital status, milk consumption, presence of chronic illness, number of chronic illnesses, total number of drugs taken by patients, hip fracture history, osteoporosis/ hip fracture history in the family. It was stated that 9,8% (n=21) of home-care patients suffered from hip fracture. There was a statistically significant positive correlation between hip fracture history and older age, female sex (p<0,001). As home-care periods get longer, motor Functional Independence Measure (FIM) scores and total FIM scores were detected to be significantly lower. There was no significant correlation between vitamin D levels and motor FIM, cognitive FIM and total FIM scores. The frequency of deficiency and insufficiency of vitamin D (89,2%, n=191) in our study was found to be very high in home-care patients. The reason why it is very high is because the research group is in a risk population due to lack of vitamin D and research group usually can't make enough use of sunlight because of immobilization. Even though vitamin D levels in home-care patients can't be determined, vitamin D drops can be prescribed at low doses. The reason why there is a lack of significant correlation between vitamin D levels and FIM scores may be attributed to the multifactorial causes of vitamin D deficiency.Keywords: Vitamin D, Home-care, Functional Independence Measure