Antik dönemde Ionia Bölgesindeki ölü gömme gelenekleri

Abstract

Bu tezde, Ionia Bölgesinde yer alan Baklatepe, Panaztepe, Miletos, Ephesos, Erythrai, Teos, Klazomenai, Bayraklı Höyüğü/Symrna, Phokaia, Kolophon ve Notion kentlerinin ölü gömme gelenekleri incelenmiştir. Ionia Bölgesinin Yunan ve Roma toplumlarıyla olan ticari, siyasi ve sosyal ilişkileri; bölgenin kültüründe çeşitli etkiler bırakmıştır. Kentlerde tespit edilen Miken karakterli mezar yapıları ve mezar eşyaları, bu etkinin erken dönemlerden itibaren Ionia Bölgesinde var olduğunu göstermektedir. Roma etkisi ise, İmparatorluk Dönemi ile sınırların genişleyip; özellikle Ephesos'un Asya Eyalet Başkenti olmasıyla bölgede kendini göstermiştir. Roma'da gelişen lahit işleme sanatının, Ionia Bölgesinde de yaygınlaşması, bu etkinin en önemli göstergelerinden biridir.İntramural ve ekstramural gelenek, MÖ 7. yy.'a kadar bir arada uygulanmıştır. Bu tarihten önce, bebek ve çocuklar için intramural mezarlar tercih edilirken; nekropolis kültürünün ortaya çıkmasıyla ekstramural mezarlar yoğunluk kazanmıştır. Ayrıca bazı nekropollerde, aile mezarları için düzenlenmiş özel alanlar tespit edilmiştir. Bu alanlar, parselasyon sistemiyle birbirinden ayrılmış; parseller arasında yürüme yolları bırakılarak mezar alanlarında mimari bir düzenleme yapılmıştır.Ionia Bölgesindeki mezar tiplerini basit toprak, tümülüs, tholos, oda, lahit, sandık, kiremit çatma, pithos/amphora/çömlek vb. kap mezarlar oluşturmaktadır. Ayrıca Helenistik Dönem'de mezar stellerinin yoğun olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Gömü biçimlerinde ise, MÖ 8. yy.'a kadar kremasyonun hâkim olduğu görülürken; bu tarihten itibaren de inhumasyon gömülerin yoğunluk kazandığı belirlenmiştir.Mezar hediyelerinde, ölen kişinin sosyal ve ekonomik statüsüne göre çeşitli eşyalar kullanılmıştır. En yoğun hediye grubunu, bir kısmı gelenek dâhilinde kırılmış olan pişmiş toprak kaplar oluşturmaktadır. Bu kaplar, defin aşamasındaki sunu geleneğine işaret etmesi açısından da önemlidir.Anahtar Kelimeler: Ionia, Gelenek, Defin, Ölü Gömme, Mezar.

In this dissertation, burial customs in Baklatepe, Panaztepe, Miletos, Ephesos, Erythrai, Teos, Klazomenai, Bayraklı Höyüğü/Symrna, Phokaia, Kolophon and Notion, which are established in Ionia Region, are examined. The commercial, political, and social relations between Ionia Region and Greek/Rome societies variously influence the culture of the region. Mycenaean characterized tomb structures and tomb goods show that these influences have been there since early period. As a result of the enlargement of the borders in Empire Times, especially after the foundation of Ephesus as the capital of the Asian Province, Rome effect appears itself in the region. The widespread of the art of decorated sarcophagus in Ionia Region that was advanced in Rome is the one of the most significant indicators. Intramural and extramural customs are applied together until 7th century B.C. Before that time, intramural burials are preferred for babies and children and then as the Necropolis culture, extramural tombs get notably more. Moreover, in some Necropols, specific fields that are arranged as family tombs are explored. These fields are divided by parcelization system, and among these parcels there are pathways in an architectural order. The types of the tombs in Ionia Region consist of simple pit, tumuli, tholoi, chamber tomb, sarcophagus, chest tomb, tile tomb, pithoi/amphora/pot etc. vessels. Additionally, stelai are prevalently used in Hellenistic Period. Considering burial types, cremation was the main custom until 8th century B.C., following this; inhumation has turned into the common practice. Tomb gifts, as various goods, are chosen to show the social and economic status of the deceased person. The most common kind of the tomb gifts are terracotta vessels. A few of these vessels are broken as the practice of the custom. In addition to this, these vessels are the important signs of the performativity of the custom.Keywords: Ionia, Tradition, Funeral, Burial Custom, Tomb.