Grammatical relations and word order in Turkish sign language (TİD)

Abstract

Bu tez, Turk Isaret Dili (TID)'ndeki dilbilgisel bagları incelemeyi amaclıyor. Buşüamaca ulasmak icin, dildeki soz dizimi, isimlerin bicim-bilimsel halleri, ve ï¬illerş ş şü üuzerindeki bicim-bilimsel uyum ogeleri incelenmistir.ş ş Bircok isaret dilinde deş şËğoldugu gibi, TID'nde isimler ve zamirler, sadece yalın halde bulunurlar, ancak za-ümir sistemi oldukca zengindir. Fiiller, bu calısmada bicim-bilimsel ozelliklerineş şş şü ü ügore sınıï¬andırılmistır. Bu sınıï¬andırma ile, soz diziminin ve ï¬iller uzerindekişü ğbicim-bilimsel uyum ogelerinin dilin dilbilgisel baglarına etkisi karsılastırmalı olarakş şşügozlemlenmistir.şü üUlamsal Dilbilgisi, soz dizimini, bicim-bilimsel halleri ve uyum ogelerini ulam-şğ ülarında tutabilen bir teori oldugundan temel soz dizimi hipotezlerini test edebilmekË ü ğşicin uygun araclara sahiptir. Anadili TID olan bir grubun, cumlelerin baglaclarlaş şüş übirlesmesi esnasında ortak olan elamanların dusmesi davranısını gosteren verileriş şËğ ğdegerlendirmelerine dayanarak, TID'in ï¬il-sonlu bir dil oldugu sonucuna ulastık.şğBu dildeki dilbilgisel bagları incelemek amacıyla, gecissiz ve gecisli ï¬illişş şşü ğ ü üş ğ ücumlelerin baglanmasında, ï¬illerden birinin argumanının duserek diger cumleninüargumanı ile eslestirilmesi durumu test edilmistir.şş ş Bu testlerden elde edilenËğ ğsonuclara bakıldıgında, TID'de kılıcı (ergatif) yapının yaygın oldugu anlasılmıstır.ş ş şü ğAyrıca, isim ï¬il uyumunda ve sahıs zamirlerinin ï¬ildeki uyum ogelerinin varlıgışüş ğ ğ ünedeniyle dusmesinde kılıcıÅıgın varlıgına isaret eden yapılar soz konusudur.şü Ëş ü ğAnahtar Kelimeler: Turk Isaret Dili, Soz Dizimi, Dilbilgisel Baglar, Ulamsal Dilbilgisi,Kılıcı Sistemler

This thesis aims at investigating the grammatical relations in Turkish Sign LanguageË(TID). For this aim, word order, nominal morphology, and agreement morphology ofËverbs are examined. TID lacks morphological case, but it has a very rich pronominalsystem like other sign languages. Verbs are classiï¬ed according to their morphosyn-tactic features. With this classiï¬cation, we can observe the effect of word order andagreement morphology on the grammatical relations.Combinatory Categorial Grammar as a lexicalized grammar encodes word order,morphological case, and agreement features in the lexicon. Hence, it has the tools fortesting any lexicalized basic word order hypothesis for a language based on the gap-ping data. Gapping data based on grammatical judgments of native signers indicateËthat TID is a verb ï¬nal language.Syntactic ergativity seems to be prevailing in coordination of a transitive sentenceand an intransitive sentence where the single argument of the intransitive clause orËone of the arguments of the transitive clause is missing. TID also shows a tendencyfor ergativity in lexical properties such as agreement and pro-drop.Keywords: Turkish Sign Language, Word Order, Grammatical Relations, Combina-tory Categorial Grammar, Ergativity