A comparison of comprehensibility between controlled Turkish and graphical representations

Abstract

Metinsel betimlemeler ile görsel betimlemeler kapsamında yapılan çalışmalar, kullanılan bağlama uygun olan görsel notasyonlar seçildiğinde, görsel betimlemelerin daha öğretici ve kolay anlaşılabilir olduğunu göstermiştir (Simon & Larkin, 1980; Schnotz & Bannert, 2003; Carney & Levin, 2002).Metinsel betimlemelerin kalitesi, yazarın sözel kabiliyeti ile yakından ilişkilidir. Buna göre yazarın kabiliyeti ölçüsünde, çok sade bir metin bile belirsizlik barındıran kelime ve/veya cümleler içerebilir. Bu durum okuyucunun kafasının karışmasına ve okunan metnin anlaşılabilirliğinin azalmasına neden olur. Diğer taraftan, görsel bir betimlemenin kalitesi,ise betimlemede kullanılan notasyonlar ile ilişkilidir. Metinsel betimlemede olduğu gibi, görsel betimlemeler de belirsizlik barındırarak yorumlayan kişiyi ikileme düşürebilir.Metinsel ve görsel betimlemelerin anlaşılabilirliğinin karşılaştırılması durumunda betimlemelerin kalitesi önemli rol oynamaktadır. Bu sebeple, doğru bir karşılaştırma yapabilmek için hem görsel hem de metinsel betimlemelerin kalitelerinin yeterli seviyede olması gerekmektedir. Bu nedenle metinsel betimlemelerde belirsizlik yaratan kelime ve/veya cümlelerin; görsel betimlemelerde ise bağlam ile ilgisi olmayan ve/veya yanlış kullanılan notasyonların elenmesi gerekmektedir. Bu eleme işlemi yapılmadığı taktirde karşılaştırma sonucu ilgili betimlemeyi yapan kişinin yeteneğine göre değişeceğinden betimlemelerin karakteristiklerinin karşılaştırılması yönünde sağlıklı bir sonuç alınamaz. Bu yüzden, iki betimleme arasında yapılacak anlaşılabilirlik karşılaştırması betimlemelerde bulunan uygunsuz ve belirsiz yapıların temizlenmesinden sonra gerçekleştirilmelidir.Bu çalışma kapsamında, bir görev sırasını içeren görsel betimleme ile aynı görev sırasının verilmiş olduğu bir metinsel betimlemenin anlaşılabilirlik yönünden karşılaştırılması yapılacaktır.Metinsel betimlemenin kalitesini artırmak ve belirsiz yapıları elemek amacıyla metin Kontrollü Türkçe kullanılarak üretilmiştir. Aynı şekilde görsel betimlemenin kalitesinin artırılması için görsel betimleme deneye tabi tutulmuştur.Çalışma sonucunda, metinsel betimlemelerin kalitesi Kontrollü Türkçe kullanılarak artırılsa da görsel betimlemelerin daha kolay anlaşılabildiği gözlemlenmistir.Anahtar kelimeler: Kontrollü doğal diller, Kontrollü Türkçe, metinsel betimleme, görsel betimleme, anlaşılabilirlik.

There are studies which show that visual representations, given in appropriate formats consistent with the context, are more informative and easy to understand as compared to textual representations (e.g., Simon & Larkin, 1980; Schnotz & Bannert, 2003; Carney & Levin, 2002). However, the factors affecting the comprehensibility of visual and textual representations should be taken into account before coming up with this conclusion. The quality of a text is closely related to the linguistic abilities of its writer. This subjective factor makes it difficult to compare textual representations with graphical ones, which may yield unreliable results. To be more precise, depending on the linguistic abilities of the writer, a plain text may contain various redundant or ambiguous words or sentences which may confuse readers and lower the comprehensibility of the text. Although graphical representations generally code only core information, depending on the quality of the used notation they may also be ambiguous for its interpreters.In order to make a comparison of comprehensibility between texts and graphical representations in a right manner, it must be ensured that the text to be compared does not contain ambiguous elements or unnecessarily complex sentence structures. Similarly, the graphical representation should also be eliminated from ambiguous structures. This study aims to provide a comparison of comprehensibility between a text representing a task hierarchy and its graphical representation. To ensure the quality of the textual representation, the text was generated in Controlled Turkish. Similarly the quality of the graphical representation was ensured by conducting a preliminary experiment.The results of this study have shown that although texts are given in Controlled Turkish, graphical representations are still better for ease of comprehension.Keywords: Controlled Turkish, Controlled natural language, textual representation, graphicalrepresentation, comprehensibility.