From lexical and conjunctive cohesion to coherence: Reading, recalling and comprehending high cohesive and low cohesive clauses

Abstract

Bu tezin amacı, bağlantılılık, bağıntılılık ve kavrama arasındaki ilişkinin araştırılması, bunun yanında iki cümlecikli cümlelerde sözcüksel bağıntılılığın ve birleştirici bağıntılılığın rolünün anlaşılmasıydı. Bu amaç bağlamında, dört cümle grubu oluşturuldu. İlk cümle grubu, sözcüksel bağıntılılık ve karşıtlık birleştiricisi olarak kullanılan ama veya fakat içererek oluşturuldu, ikinci grupta sözcüksel bağıntılılık korunurken, karşıttık sağlayıcı bağlaç cümleden çıkarıldı, üçüncü grupta cümle içerisindeki sözcüksel bağlantı bozuldu fakat cümleler arasında karşıtlık bağlacı kullanıldı, dördüncü grupta hem sözcüksel bağlantı bozuldu hem de karşıtlık sağlayıcı bağlaç çıkarıldı. İlk iki grup yüksek bağıntılı grup olarak adlandırılırken, üçüncü ve dördüncü grup düşük bağıntılı grup olarak adlandırıldı. Cümleler düşük ya da yüksek bağıntılı olabiliyorken, hepsi de kendi içinde bağlantılı cümlelerdir (cümlelerin bağlantılılığı iki dilbilim uzmanı tarafından onaylanmıştır). Bu dört farklı cümle grubu, dört farklı katılımcı grubuna gösterilmiştir. Çevrim-dışı ölçüm olarak, kabul edilebilirlik sorusu, serbest hatırlama (metne bağlı kavrama için), ve tepki zamanı sonuçları kullanılmıştır; bunun yanında, çevrim-dışı ölçüm olarak göz izleme sonuçları kullanılmıştır. Sonuçlar, hatırlamada bağıntılılığın kolaylaştırıcı rolünü göstermiştir. Yüksek bağıntılı grup, düşük bağıntılı gruptan daha iyi hatırlama sonuçları almıştır. Bu çalışmanın varsayımlarından biri, birinci gruptan dördüncü gruba doğru cümleciklerin bağıntılılığının azalacağı yönündeydi. Kabul edilebilirlik sorusunun (katılımcılara cümlenin ne kadar anlaşılır olduğunu bir skalada değerlendirme şansı veren bir soru) yanıtları bu varsayımı desteklemiştir. Ayrıca, beklendiği şekilde bazı sözcüksel bağıntılılık araçlarının (eş anlamlılık, zıt anlamlılık) etkisinin diğerlerinden (parça-bütün ilişkisi ve alt-anlamlılık) daha güçlü olduğu hatırlama sonuçlarında görülmüştür. Hatırlama sonuçlarında, sözcüksel bağıntılılığın, birleştirici bağıntılılıktan daha kolaylaştırıcı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür. Göz izleme sonuçları da bağıntılılığın kolaylaştırıcı etkisine işaret etmiştir, bir cümledeki cümlecikler birbirleriyle ne kadar bağıntılıysa, kelime başına düşen odaklanma sayısının o kadar az olduğu görüşmüştür. Özetle, McNamara ve Kintsch'in (1996) de vurguladığı gibi, bağıntılılık metne dayalı kavramayı kolaylaştırır. Bununla birlikte bu sonuçlar, bazı bağıntılılık araçlarının metin temelli kavramaya büyük bir etkisi olduğunu gösterirken, bazılarının aynı etkiyi göstermediği gerçeğine vurgu yapmıştır.Anahtar kelimeler: Bağıntılılık, bağlantılılık, sözcüksel bağıntılılık, birleştirici bağıntılılık, karşıtlık bağlacı, metin-temelli kavrama, eş anlamlılık, parça-bütün ilişkisi, zıt anlamlılık, alt anlamlılık, serbest hatırlama, sese yönelik bastırma, göz izleme, okuma

The aim of this thesis was to investigate the connection between cohesion, coherence and comprehension, and to understand the role of lexical cohesion and conjunctive cohesion in two-clausal sentences. On the basis of these aims, four groups of were constituted. The first group of sentences was constituted with lexical cohesion and the contrastive conjunctive marker ama or fakat (but), the second group had lexically cohesive clauses without the contrastive marker, the third group had disrupted lexical association with the contrastive marker, and the fourth group had disrupted lexical association without the contrastive marker. The first two groups were labeled the high cohesion group, the third and fourth groups were the low cohesion group. Though the sentences could be low or high cohesive, all of them were coherent (their coherence were evaluated by two linguists). These four different groups of sentences were presented to four groups of participants. For off-line measurement, acceptability judgment questions, free recall (for text-based comprehension) and response time results were used; in addition, eye tracing results were used. While reading the sentences, participants repeated the [b] sound unceasingly for articulatory suppression. Results showed the facilitative role of cohesion in recall. The high cohesion group had better recall results than the low cohesion group. It was hypothesized that the cohesiveness of clauses decreased linearly from group one to group four. The results of the acceptability judgments (which intended a question which provided participants to evaluate the understandability of a clause from a scale) supported the assumption. Moreover, as it was expected, the facilitative role of some lexical cohesion items (synonymy and antonymy) was more powerful, than others (meronymy and hyponymy) in recall. Lexical cohesion had a more facilitative role than conjunctive cohesion in recall. Eye tracking results also indicate the facilitative role of cohesion, the more the sentence was cohesive the less the mean of the fixation count of per word in a clause was. To sum up, as McNamara and Kintsch (1996) also emphasized, cohesion facilitated text-based comprehension in two-clausal sentences. The results also indicated the fact that some cohesion devices had more powerful effect on text-based comprehension than others didn't. Key words: Cohesion, coherence, comprehension, lexical cohesion, conjunctive cohesion, contrastive marker, text-based comprehension, synonymy, meronymy, antonymy, hyponymy, free recall, articulatory suppression, eye-tracking, reading.