Heyelan duyarlılık haritalarının geliştirilen coğrafi bilgi sistemi tabanlı kullanıcı arayüz programlarıyla incelenmesi: Koyulhisar örneği

Abstract

Heyelan, büyük ölçüde can ve mal kaybına neden olan doğal afetlerden birisidir. Bu nedenle, heyelan alanlarının duyarlılığının tespit edilerek doğal afet planlamasının bu doğrultuda yapılması son derece önemlidir. Doğru bir planlama yapılabilmesi için, üretilen heyelan duyarlılık haritalarının altlık olarak kullanılması gerekmektedir. Literatürde heyelan duyarlılık analizleri ile ilgili birçok farklı yöntem ile çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Çalışmaların her birinde en doğru heyelan duyarlılık haritasını üretmek amacıyla farklı yöntem ve parametreler kullanılmıştır. Bu çalışmada, seçilen çalışma alanında Frekans Oranı (FR- Frequency Ratio), Lojistik Regresyon (LR) ve Weight of Evidence (WOFE) yöntemleri ile Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) tabanlı heyelan duyarlılık haritasının üretilmesi, üretilen heyelan duyarlılık haritalarının doğruluklarının hesaplanması ve tüm bu işlemlerin tam otomatik olarak gerçekleştirilmesini sağlayan kullanıcı arayüz programlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda ArcGIS CBS yazılımı ortamında ve Matlab programlama dili ile FR, LR ve WOFE yöntemlerini kendi içerisinde gerçekleştirerek heyelan duyarlılık haritalarını üreten kullanıcı arayüz programları geliştirilmiştir. Heyelan duyarlılık haritalarını üretmek için eğim, bakı, yükseklik, litoloji, faya uzaklık, akarsuya uzaklık, bitki örtüsü için Normalized Difference Vegetation Index (NDVI), arazi kullanımı ve yağış parametreleri dikkate alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda hedeflenen çalışmalar Koyulhisar ilçesi ve çevresinde uygulanmıştır.Doğruluk analizleri için geliştirilen kullanıcı arayüz programları dışında Reciever Operator Characteristics (ROC) yöntemi ile de heyelan duyarlılık haritalarının doğrulukları hesaplanmıştır. FR, LR ve WOFE yöntemleri ile üretilen heyelan duyarlılık haritalarının, ROC yöntemi sonucu elde edilen doğruluk değerleri sırası ile %81.8, %79.9 ve %79.0 olarak elde edilmiştir. Bu çalışmanın diğer çalışmalardan en önemli farkı ise, 9 parametre dikkate alınarak FR, LR ve WOFE yöntemleriyle heyelan duyarlılık haritalarının üretilmesi ve bunun doğruluğunun geliştirilen kullanıcı arayüz programları ile otomatik olarak gerçekleştirilmesidir. Bu açıdan geliştirilmiş ilk kullanıcı arayüz programlarından biridir. Ayrıca ortaya konulan bu yöntem, dünyada herhangi bir heyelan alanında uygulanabilecek nitelikte geliştirilmiştir.

Landslide is one of the natural disasters that causes a considerable loss of life and property. Therefore, it is extremely important to determine the susceptibility of landslide areas and to do natural disaster planning accordingly. The landslide susceptibility maps produced should be used as a base to be able to do proper planning. In the literature, various studies have been carried out with many different methods related to the landslide susceptibility analysis. Different methods and parameters have been used to produce the most accurate Landslide Susceptibility Maps in each of the studies. In this study, it was aimed to produce a Geographic Information System (GIS)-based landslide susceptibility maps by the Frequency Ratio (FR), Logistic Regression (LR) and Weight of Evidence (WOFE) methods in the selected study area, to calculate the accuracy of the produced landslide susceptibility maps and to perform all these operations fully-automatically. For this purpose, in the ArcGIS GIS software environment and the Matlab programming language by using the FR, LR and WOFE methods, user interface programs for producing landslide susceptibility maps have been developed. Slope, aspect, elevation, lithology, distance to fault, distance to river, Normalized Difference Vegetation Index (NDVI), land use and rainfall parameters were taken into account to produce the landslide susceptibility maps. The targeted studies for this purpose were implemented in Koyulhisar city and its vicinity.In addition to the user interface programs developed for accuracy analysis, the accuracy of landslide susceptibility maps was also calculated by the Reciever Operator Characteristics (ROC) method. The accuracy values obtained by the ROC method of the landslide susceptibility maps produced by FR, LR and WOFE methods are obtained 81.8%, 79.9% and 79.0% respectively. The most important difference of this study from other studies is the production of the landslide susceptibility maps with FR, LR and WOFE methods by taking into account 9 parameters and the realization of its accuracy automatically by user-interface programs developed. In terms of this, it is one of the first user interface programs developed. Consequently, this recommended method was developed in the manner that it could be applied in any landslide area in the world.