Sivas kenti ve yakın yöresinin arazi kullanımı ve çevresel özelliklerinin uzaktan algılama yöntemleriyle incelenmesi

Abstract

Arazi kullanım faaliyetleri özellikle kentsel alanlarda önemli ölçüde değişmektedir. Bu faaliyetlerin planlaması için yapılan arazi çalışmaları kısa zamanda ve düşük maliyetli olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu çalışmada Sivas kent merkezinin uydu görüntüleri yardımıyla arazi kullanımının ve çevresel özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda çalışma alanının arazi kullanım sınıfları, kaya türleri, su kütleleri ve arazi yüzey sıcaklıkları, Uzaktan Algılama Teknolojileri (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla incelenmiştir. Uydu görüntülerine su kütlesi belirleme, kil içeriği belirleme, nemlilik belirleme, arazi yüzey sıcaklıkları haritalaması, bant oranlama ve bant kombinasyonu işlemleri uygulanmıştır. Arazi kullanım sınıfları ve kaya türleri çıkarımı için kontrollü sınıflandırma yöntemlerinden olan en yakın benzerlik yöntemi uygulanmıştır. Arazi kullanım sınıfları değişimi incelemesi 1977- 2018 yılları aralığını kapsamaktadır. Çalışma alanınındaki mevcut kaya türleri, bant oranlaması, bant kombinasyonu yöntemleri ve kontrollü en yakın benzerlik sınıflandırma yöntemi ile belirlenmiş, sonuçlar 1/25000 ölçekli referans jeoloji haritası ile karşılaştırılmıştır. Yine çalışma alanın önemli bir yapısı olan 4 Eylül Barajı'nın yüzey alanında yıllar içinde meydana gelen değişim, uydu görüntülerine NDWI yöntemi uygulanarak belirlenmiştir. Çalışma alanının nemlilik ve kil içerikleri belirlenerek kil haritası oluşturulmuş, yapılaşmanın tehlikeli olduğu kil zemin sınıfları tespit edilmiştir. Sonuçlar meteorolojik verilerle kıyaslanarak yorumlanmıştır. Arazi yüzey sıcaklığı incelemesi sonbahar ve yaz olmak üzere iki farklı mevsim için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir.Kaya türleri çıkarımında % 83.8 doğruluk oranıyla en yakın doğruluk sağlayan yöntemin Sentinel – 2 uydu görüntülerinin 12/4/2 bantlarının RGB kombinasyonunun olduğu tespit edilmiştir. 1977 – 2018 yılları arasında incelenen yerleşim alanları 8.9 km2'den 52.9 km2'ye yayılmıştır. Arazi yüzey sıcaklık haritası, 1/25000 ölçekli jeoloji haritası ve bakı haritası ile birlikte yorumlandığında, yıl boyunca en soğuk bölgelerin kuzey ve kuzeydoğu cephesine bakan bölgeler olduğu, jeoloji haritasında da bu bölgelerin ağırlıklı olarak alüvyon bölgelere denk geldiği, en sıcak bölgelerin güney cephesine bakan, ağırlıklı olarak kil ve jips zeminlerden oluşan bölgenin olduğu gözlenmiştir.

The land-use activities are changing dramatically especially in urban areas. It is important that these changes must be a piece of the plan. The aim of this study was to determine the land use and environmental features of the Sivas city center by using satellite images. In this context, land use classes, rock types, water bodies and land surface temperatures in the study area were investigated through the remote sensing technologies and geographical information systems.Water bodies extraction, clay extraction, moisture extraction, land surface temperature formulas, band ratio, and band combination methods were applied to satellite images. The maximum likelihood supervised classification method was used for land classification and rock species extraction. The changes in land use between the years 1977-2018 were examined. Rock species classification results were compared to the reference geological map. The change in the surface area of the 4 Eylül Dam over the years was determined by applying the NDWI method to the satellite images. Moisture and clay contents were determined and clay soil classes were examined in the study area. The results were compared to the meteorological data. Land surface temperature investigation was carried out separately for two different seasons: autumn and summer. The study showed that the method which provides the high accuracy for the extraction of rock species by 83.8% is the RGB combination of 12/4/2 bands of Sentinel - 2 satellite images. Between 1977 and 2018, the settlement areas were expanded from 8.9 km2 to 52.9 km2. The land surface temperature map is interpreted with a geological map and an aspect map. It was observed that the coldest regions are facing the north and northeastern sides and these regions predominantly correspond to the alluvial regions in the geological map.