Taşkın alanlarının sentetik açıklı radar (SAR) görüntüleri ve analitik hiyerarşi yöntemi (AHY) ile belirlenmesi

Abstract

Taşkın olayları insan hayatını olumsuz yönde etkileyen, büyük can ve mal kayıplarının yaşanmasına neden olan doğal bir afettir. Meydana gelen taşkınlarda can kaybının yaşanması, insanların mağdur olmaları, çevreye verilen zararların fazla olması vb. olayların yaşanması ile doğal afetler, felakete dönüşmektedir. Son zamanlarda, sel tehlikesi haritaları, sel olaylarının çok sık meydana gelmesi nedeniyle oldukça önemlidir. Tez çalışmasında Sivas Gürün ilçesi taşkın tehlike alanlarının belirlenmesinde uzaktan algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı, Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) kullanılmıştır. Sentetik Açıklı Radar (SAR) görüntüleri ve AHY ile elde edilen sonuçların karşılaştırılmasının yapılması ve aralarında ki uyum yüzdesi araştırılarak en uygun sonucun belirlenmesi hedeflenmiştir.AHY ile taşkın alanlarının belirlenmesinde genel literatürde kullanılan parametler olan; yağış, eğim, yükseklik, bakı, arazi kullanım, akarsuya uzaklık, jeolojik yapı, havza ölçütleri değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda bu ölçütlere ek olarak plan eğrilik, profil eğrilik, topoğrafik nemlilik değeri (TWI) parametreleri de eklenerek sonuçlar değerlendirilmiştir. Taşkına etki eden parametreler belirlendikten sonra dört farklı senaryo üretilmiştir. SAR görüntüleri ile elde edilen sonuçlar, dört farklı senaryo oluşturularak üretilen taşkın alanları karşılaştırılmış ve iki yöntem arasındaki uyum alıcı işletim karakteristiği (ROC) eğrisi ile belirlenmiştir. SAR ve AHY arasında ROC eğrisi altında kalan alanlar 0,55 ile 0,73 arasında değişen bir uyum sağlamaktadır. Senaryo dörtde plan eğrilik, profil eğrilik, topoğrafik nemlilik değeri (TWI) verileri kullanılarak üretilen haritanın uyum yüzdesinin 0.73 olduğu görülmüştür. Sonuç olarak taşkın risk alanların belirlenmesinde plan eğrilik, profil eğrilik, topoğrafik nemlilik değeri (TWI) parametrelerin de eklenerek sonuçların daha iyi olduğu görülmüştür.

The flood events are a natural disaster that affects human life negatively and causes great loss of life and property. Natural disasters are transformed into disasters due to the loss of lives, floods of people in the floods, high environmental damage etc. Recently, the flood hazard maps are very important due to the frequent occurrence of flood events.In the thesis study, Remote Sensing and Geographical Information Systems (GIS) based, Analytical Hierarchy Method (AHY), which is one of the multi-criteria decision making methods, was used to determine the flood hazard areas of Sivas Gürün district. The aim of this study was to compare the results obtained with Synthetic Aperture Radar (SAR) images and AHY and to determine the most appropriate result by investigating the percentage of agreement between them.The parameters used in the general literature to determine flood areas with AHY; rainfall, slope, altitude, view, land use, distance to river, geological structure, basin criteria were evaluated. In addition to these criteria, plan curvature, plan profile, topographic wetness index (TWI) parameters were added to the results. The four different scenarios were produced after determining parameters affecting the flood. The results obtained with SAR images were compared by generating four different scenarios and comparing the flood areas and determining the adaptive receiver operating characteristic (ROC) curve between the two methods. Areas under the ROC curve between SAR, and AHY provide a coherence ranging from 0.55 to 0.73.In the scenario four, it was seen that the fit percentage of the map produced by using plan curvature, plan profile, topographic wetness index (TWI) data was 0.73. As a result, it was found that plan curvature, plan profile, topographic wetness index (TWI) parameters were also added to determine flood risk areas.