Doğu Anadolu Fay Zonu`nun, Palu segmentinin, üçdeğirmenler-karşıbahçeler (Palu-Elazığ) arasında, paleosismolojik ve morfotektonik özellikleri

Abstract

Palu ilçesi güneyinde yer alan Karşıbahçeler Mahallesi içinden ülkemizin en önemli aktif sol yanal doğrultu atımlı fay sistemi olan Doğu Anadolu Fay Zonu'na ait Palu segmenti geçmektedir. Doğu Anadolu Fay Zonu'nun Palu segmenti üzerinde tarihsel dönemde yıkıcı depremlerin olduğu bilinmektedir. Palu segmenti üzerinde Ms: 7.1 büyüklüğündeki en son tarihsel deprem 3 Mayıs 1874 yılında meydana gelmiştir. Tarihsel kayıtlara göre (Ambraseys 1988) bu depremde en çok hasar Hazar Gölü ile Palu arasında gelişmiştir. Hem tarihsel (Ambraseys ve Jackson 1988) hem de paleosismolojik bulgulara göre (Çetin ve diğ. 2003) bu deprem sonucunda yüzey faylanması meydana gelmiştir. Tarihsel dönemde Palu ilçesi yakınında meydana gelen üç ayrı deprem bulunmaktadır. 1064, 1985 ve 2185 kimlik numaralı depremler sırasıyla 28.05.1789, 1889 ve 09.09.1897 depremleridir. DAFZ üzerinde, son 30 yıl içerisinde paleosismik amaçlı bazı çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bunların nerede ise tamamı ilgili zonun güney kesiminde gerçekleştirilmiştir. DAFZ'nun Palu bölümünde ise paleosismik çalışmalar yetersiz kalmaktadır. Fay zonu boyunca jeolojik, jeomorfolojik ve paleosismolojik çalışmalar yaparak, eski büyük depremleri belirlemek ve parametrelerini ortaya koymak DAFZ'nun bölgedeki depremselliğini anlamak açısından büyük önem kazanmaktadır. Fay zonunun depremselliğinin iyi bilinmesi, gelecekte oluşacak olan büyük depremlerin mevcut insan yapıları üzerinde neden olacağı hasarları en aza indirmeye yönelik çalışmalara önemli katkılar sağlayacaktır. Bu projenin amacı, DAFZ'nun, Üçdeğirmenler-Karşıbahçeler (Palu-Elazığ) arasında kalan kesiminde, Palu segmentine ait aktif fayların haritalanarak segmentasyonunun ortaya konulması, bu faylar üzerinde meydana gelen büyük depremlere ait yüzey kırığı uzunluğu ve yer değiştirme miktarı, depremlerin tekrarlanma aralıkları gibi parametreleri belirlemektir.Çalışma sınırları içinde yapılan paleosismolojik amaçlı 4 adet fay kazısı/hendek çalışması ilçenin Güneyinden geçen Doğu Anadolu Fay Zonu'na ait Palu segmenti üzerinde yapılmıştır. Açılan hendeklerden Palu 2 ve Palu 4 hendeklerinde eski 28.05.1789, 1889 ve 09.09.1897 depremlerle ilişkili faylar gözlenmiştir. Diğer iki hendekte yüzey faylanması oluşturmuş herhangi bir deprem aktivitesi izlenmemiştir. Palu 2 hemdeği gözlenen fayların tamamen yaşlı kayalar içerisinde yer aldığı gözlenmiştir. Palu 4 hendeğinde ise 3 farklı olasılıkla birbirinden farklı 3 ayrı depremle ilişkili yüzey faylanması izine rastlanmıştır.Çalışma alanında 1789 yüzey kırığı dışında oluşan diğer tarihsel depremlerin neden olduğu ötelenmelerin varlığı, 1789 depremi sonrasında oluşan yüzey kırığının 2.1 ile 3.1 metre arasında bir deformasyona neden olduğu ve daha önce oluşmuş olan tarihsel depremlerin çalışma alanı içerisinde, 14.6 metre genişliğinde deformasyon zonu oluşturduğu görülmüştür.

Palu is located in the south through the neighborhood Karşıbahçeler are the most important assets of our country left lateral strike-slip fault system that passes Pali segments of the East Anatolian Fault Zone. It is known that destructive earthquakes occurred in the Palu segment of the Eastern Anatolian Fault Zone in the historical period. The most recent historical earthquake of magnitude Ms: 7.1 on the Palu segment occurred on May 3, 1874. According to historical records (Ambraseys 1988), the most damages in this earthquake occurred between Lake Caspian and Palu. Both historical (Ambraseys and Jackson 1988) and according to the findings paleoseismological (Cetin et al., 2003) on this surface faulting earthquakes have occurred. Historically, there are three separate earthquakes near the town of Palu. Earthquakes numbered 1064, 1985 and 2185 are 28.05.1789, 1889 and 09.09.1897, respectively. Some studies on paleoseismic studies have been conducted on DAFZ in the last 30 years. However, almost all of these were carried out in the southern part of the zone. In the Palu section of DAFZ, paleoseismic studies are inadequateThrough geological, geomorphological and paleoseismological studies along the fault zone, determining the major big earthquakes and revealing their parameters are of great importance in terms of understanding the seismicity of the DAFZ in the region. Knowing the seismicity of the fault zone will make significant contributions to the studies aimed at minimizing the damages caused by the future earthquakes on the existing human structures.The aim of this project is to map the active faults belonging to the Palu segment in the section of the EAFZ between Üçdeğirmenler-Karşıbahçeler (Palu-Elazığ), to reveal the segmentation of the active faults on the faults, the surface fracture length and displacement intervals of these earthquakes. Parameters. 4 paleoseismological excavations / trenches were performed on the Palu segment of the Eastern Anatolian Fault Zone passing through the south of the district. Faults related to the old 28.05.1789, 1889 and 09.09.1897 earthquakes were observed in the Palu 2 and Palu 4 trenches. No other earthquake activity was observed in the other two trenches. It is observed that the faults observed in Palu 2 hemisphere are completely within the aged rocks. In Palu 4 trench, traces of surface faulting associated with 3 different earthquakes were found with 3 different probability.In the study area, it was observed that the displacement caused by other historical earthquakes other than 1789 surface fractures caused surface deformation after the 1789 earthquake and caused a deformation between 2.1 and 3.1 meters, and that the previously formed historical earthquakes formed a deformation zone with a width of 14.6 meters.