Eğitimde okul geliştirme aracı olarak hesap verebilirlik

Abstract

Bu araştırma, ortaokul öğretmenlerinin ve yöneticilerinin eğitimdeki okul geliştirme aracı olarak hesap verebilirlik boyutlarının uygulanma düzeyine ilişkin algılarını ortaya çıkarmayı amaçlayan betimsel bir araştırmadır. Araştırmada, nicel ve nitel verilerin bir arada kullanıldığı yöntemlerden biri olan karma yöntem tercih edilmiştir. Araştırmanın nicel boyutunda tarama yöntemi; nitel boyutunda durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2015-2016 eğitim-öğretim yılında, Erzurum il merkezinde bulunan 78 ortaokulda görev alan 1587 ortaokul öğretmeni ve 162 ortaokul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada nicel boyut için seçkisiz küme örnekleme/ küme örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu için çalışma grubunu Palandöken, Yakutiye ve Aziziye merkez ilçelerindeki 21 ortaokuldaki görev yapan 614 öğretmen ve 50 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada nitel boyut için maksimum çeşitlilik örneklemesi tercih edilmiştir. Araştırmanın nitel boyutta çalışma grubunu Palandöken, Yakutiye ve Aziziye merkez ilçelerindeki 10 ortaokuldaki görev yapan 20 öğretmen ve 10 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmada nicel boyut için anket (survey) tekniği tercih edilmiş ve Özen'in (2011) geliştirmiş olduğu `Eğitimde Okul Geliştirme Aracı Olarak Hesap Verebilirlik Ölçeği` kullanılmıştır. Araştırmada nitel boyut için veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmada toplanan veriler SPSS 22.0 istatistik paket programı aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırmada Kolmogorov-Simirnov (K-S) test sonuçlarına, basıklık ve çarpıklık katsayılarına, ortanca ve aritmetik ortalama değerlerine bakılarak dağılımın normalliği test edilmiş ve araştırmanın sorularını yanıtlayabilmek için parametrik test teknikleri tercih edilmiştir. Analizlerde .05 anlamlılık düzeyi temel alınmıştır. Araştırmada ortaokul öğretmenlerinin eğitimde okul geliştirme aracı olarak hesap verebilirlik ölçeğinin uygulanma düzeyinde yer alan ifadelere verdikleri tepkilere ilişkin betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Araştırmada cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, branş, kıdem, hizmetiçi eğitim sayısı, okula motivasyonla gelme, denetimi gerekli bulma ve okuldaki görev değişkenlerine göre anlamlı bir farklılığın olup olmadığını test etmek için `Bağımsız Gruplar İçin T Testi`, `Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)` testi kullanılmıştır. Varyansların eşit olma/olmama durumuna göre farklılığın bulunduğu durumlar için Post Hoc testlerinden `Scheffe` ve `Tamhane`s T2 ` tercih edilmiştir. Araştırmada nitel boyutta bireysel görüşmelerden ses kaydı olarak kayıt altına alınan ham veriler Microsoft Word yazı işleme programı aracılığıyla yazıya aktarılmıştır. Bu doğrultuda bu araştırmanın verilerinin yorumlanması sürecinde yaklaşım olarak içerik analizi tercih edilmiştir. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, öğretmenler okulları çoğunlukla hesap verebilir bulmaktadır. Araştırmada fırsat eşitliği alt boyutunda erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre; okul paydaşlarına ilişkin sorumluluklar, okul örgütünün gelişme kapasitesi ve kaynak kullanımı boyutlarında `30-37` yaş grubundaki öğretmenler diğer öğretmenlere göre; okul paydaşlarına ilişkin sorumluluklar boyutunda lisansüstü gruptaki öğretmenler, lisans grubundaki öğretmenlere göre; okul paydaşlarına ilişkin sorumluluklar ve kaynak kullanımı boyutlarında öğretmenler yöneticilere göre; bütün boyutlarda okula motivasyonla gelmeyen öğretmenler ve `6-10` yıl kıdem grubunda olan öğretmenler diğer öğretmenlere göre okulları daha az hesap verebilir bulmaktadır. Ayrıca öğretmenler yüksek oranda okula motivasyonla gelmektedir. Branş, hizmetiçi eğitim, denetimi gerekli bulma değişkenlerine göre bütün boyutlarda öğretmenler okulların hesap verebilirliğini benzer bulmaktadır. Ayrıca öğretmenler yüksek oranda denetimi gerekli bulmaktadır. Araştırmada öğretmenler ve yöneticiler, okulların hesap verebilirliğiyle ilgili en çok idareye ve velilere; en az devlete ve kendilerine açıklama yapmaktadır. Öğretmenler ve yöneticiler okulları en fazla paydaşlarla iş birliği, problem çözme, hesap verebilirlik, etkili iletişim, etkin çalışma, adalet, pozitif disiplin gibi konularda hesap verebilir bulmaktadır. Ayrıca öğretmenler ve yöneticiler bu konularda okulların hesap verebilirliğine yönelik bir şeyler yapılmasının gerekliliğini vurgulamaktadır.Bu çerçevede, eğitimde okul geliştirme aracı olarak öğretmenlerin ve yöneticilerin hesap verebilirlik algılarına ait nicel ve nitel verilerden edinilen sonuçların birbirini desteklediği ifade edilebilir.Anahtar Sözcükler: Okul Geliştirme, Etkili Okul, Eğitimde Hesap Verebilirlik

This research is a descriptive study that aims to reveal the perceptions of secondary school teachers and administrators about the level of application of accountability dimensions as a school development means in education.In this study, a mixed method which is one of the methods in which quantitative and qualitative data are used together, is preferred. In the quantitative dimension of the research survey method and in the qualitative dimension, the case study design were used. The population of the study consists of 1587 secondary school teachers and 162 middle school administrators who work in 78 secondary schools in the city center of Erzurum in the 2015-2016 academic year. In the study, random cluster sampling/cluster sampling method was used for the quantitative dimension. The study group consisted of 614 teachers and 50 school administrators who are working in 21 secondary schools in the central districts such as Palandöken, Yakutiye and Aziziye. In the research, maximum diversity sampling was preferred for the qualitative dimension. The qualitative study group consisted of 20 teachers and 10 school administrators working in 10 secondary schools in the central districts of Palandöken, Yakutiye and Aziziye. In the study, the survey method was chosen for quantitative dimension and `Accountability Scale as a School Development Tool in Education) which was developed by Özen (2011) was used. The data for the qualitative dimension were collected through the semi-structured interview form developed by the researchers. The data collected in this study were analyzed by SPSS 22.0 statistical software program. In the study, distribution was tested by looking at Kolmogorov-Smirnov (K-S) test results, stickiness and distortion coefficients and median and arithmetic average values and parametric testing techniques were preferred to answer the questions of the research. The analysis was based on a .05 significance level. Descriptive statistics, which are referring to secondary school teachers' reactions against expressions stated in the application level of accountability scale as a school development tool in education, were used in the research. In order to test whether there is a significant difference according to gender, age, educational background, branch, seniority, number of in-service training, the motivation of the school, the need for supervision and the variables in the school, `T-Test for Independent Groups` and `One-Way Analysis of Variance (ANOVA)` tests were used. For the cases where there are differences according to the equality of variances, `Scheffe` and `Tamhane T2` were preferred for Post Hoc tests. In the research, the raw data recorded as a voice recording from the individual interviews in qualitative dimension was transcribed via Microsoft Word writing program. In this context, content analysis was preferred as an approach in the interpretation of the data of this research.As the research results are evaluated in general, teachers fınd mostly schools at the accountability scale. Schools have been found less accountable, as a sub-dimension of equality of opportunity, male teachers compared to female teachers; as a sub-dimension of responsibilities for school partners, development capacity of school organization and use of sources, teachers aged between 30-37 compared to others; as a sub-dimension of responsibilities for school partners, teachers are graduated group compared to undergraduate group; as a sub-dimension of responsibilities for school partners and use of sources teachers compared to administrators; in all dimensions, teachers who don't come to school with motivation and who have 6 to 10 years length of service compared to other teachers. By the way, most teachers come to school with high motivation. In all dimensions according to the field of study, in-service training, finding control required factors teachers find accountability scale similar. Moreover, teachers find high-level control is essential. According to research referring to school accountability scale teachers and administrators mostly make a statement to administration and parent and at least to government and themselves. Teachers and administrators find schools are mostly accountable in matters such as cooperation with partners, solving problems, accountability, effective communication, productive working, justice, positive discipline. Besides, teachers and administrators emphasise that something has to be done in all these matters regarding to accountability of schools.In this context, it can be stated that the results obtained from the quantitative and qualitative data of the teachers and administrators accountability perceptions support each other as a school development means in education.Key Words: School Development, Effective School, Educational Accountability