Öğretmenlerin kolorektal kanserden korunmaya yönelik sağlık inançları

Abstract

Amaç: Bu araştırma öğretmenlerin kolorektal kanserden korunmaya yönelik sağlık inançlarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır.Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipte tasarlanan araştırma 2017-2018 Eğitim-Öğretim Yılı'nda, Antalya'nın bir ilçesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı okullarda çalışan öğretmenler oluşturmuştur. Örneklem seçme yöntemine gidilmemiş, 40 yaş ve üzeri tüm öğretmenler araştırmaya dahil edilmiş, 186 öğretmenden veri toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak, `Tanımlayıcı Özellikler Formu` ve `Kolorektal Kanserden Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği (KKKYSİMÖ)` kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 20.0 paket programında, Kolmogrov Smirnov testi, tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma), Mann Whitney U ve Kruskall Wallis testleri ile yapılmıştır. Araştırmada tanımlayıcı özellikler bağımsız değişken, kolorektal kanserden korunmaya yönelik sağlık inanç modeli ölçeği alt boyutlarının puan ortalamaları ise bağımlı değişken olarak incelenmiştir. Çalışma için etik kurul ve kurum izni, ayrıca katılımcıların aydınlatılmış onamları alınmıştır.Bulgular: Araştırmaya katılan öğretmenlerin %61,3'ünün 40-44 yaş grubunda, %50,5'inin kadın ve %72'sinin evli olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin %92,5'inin lisans, %7,5'inin lisansüstü eğitim aldığı saptanmıştır. Ailesinde kolon kanseri tanısı alanların oranı %12,9, daha önceden Gaitada Gizli Kan (GGK) testi ve kolonoskopi yaptırmış olanların oranı ise %11,8 olarak belirlenmiştir. Çalışmada Kolorektal Kanserden Korunmaya Yönelik Sağlık İnanç Modeli Ölçeği alt boyut puan ortalamaları incelendiğinde; en yüksek puanın Güven-Yarar Algısı alt boyutundan alındığı (49,77±5,37), bunu sırasıyla Ciddiyet Algısı (16,92±4,06), Motivasyon Algısı (16,55±2,70), Engel Algısı (14,33±3,91) ve Duyarlılık Algısı (11,29±3,57)'nın izlediği saptanmıştır. Yaş, medeni durum, en uzun süre yaşanılan yer, sağlık algısı, sigara ve alkol kullanma, egzersiz yapma ve ailede kolorektal kanser öyküsüne göre ölçeğin bazı alt boyut puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Cinsiyet, eğitim ve gelir durumuna göre ise ölçek alt boyut puan ortalamalarında anlamlı fark saptanmamıştır (p>0,05).Sonuç: Çalışmaya katılan öğretmenlerin kolorektal kanserden korunmaya yönelik, güven-yarar algısının çok iyi, ciddiyet algısının ve motivasyon algısının iyi, engel algısının orta düzeyde, duyarlılık algısının ise ortalamanın altında, bir başka ifadeyle düşük düzeyde olduğu sonucuna varılmıştır. Sağlık inanç puan ortalamalarının bazı sosyo-demografik değişkenlere göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Kolorektal kanserden korunmada hemşirelik girişimlerinin etkili olacağı düşünülmektedir.Anahtar Sözcükler: Öğretmenler, Kolorektal Kanser, Kanserden Korunma, Sağlık İnanç Modeli.

Aim: The study was carried out in order to determine the health beliefs of teachers working in the province of Antalya Kaş related to the National Education Directorate for protection from colorectal cancer and to examine the factors affecting them.Material and Method: The research, which was designed as a descriptive type, was conducted in 2017 with the participation of 186 teachers over 40 years of age working in schools affiliated to the Directorate of National Education in a province of Antalya. As a data collection tool, `Descriptive Characteristics Form` and `Health Belief Model Scale for the Protection from Colorectal Cancer` (KKKYSİMÖ) were used.Analysis of data was made in the SPSS 20.0 package program with Kolmogov Smirnov test, descriptive statistics (number, percentage, mean, standard deviation), Mann Whitney U and Kruskall Wallis tests. Descriptive features in the study were examined as independent variable, and mean scores of the health belief model scale for protection from colorectal cancer were examined as dependent variables. Permission was obtained from the ethics committee, the institution and the participants for the study.Findings: It was determined that 61,3% of the teachers participating in the survey were in the age range of 40-44, 50,5% were women and 72% of the teachers were married. It was determined that 92,5% of the teachers were undergraduates and 7,5% of them were receiving post-graduate education. The proportion of patients with colon cancer in the family was 12,9%, and the percentage of those who had previously undergone Fecal Occult Blood Test (FOBT) and colonoscopy was 11,8%. When the subscale scores of the Health Belief Model for Protection from Colorectal Cancer Survey were examined, the highest score was taken from the subscale of Trust-Benefit Perception (49,77 ± 5,37), followed by the Perception of Severity (16,92 ± 4,06), Motivational Perception (16,55 ± 2,70), Obstacle Perception (14,33 ± 3,91) and Sensitivity Perception (11,29 ± 3,57). In the mean of confidence-benefit perception sub-dimension according to marital status; statistically significant difference was found in the mean of trust-benefit, motivation, severity perception subscale scores according to age (p <0,05).Conclusion: It can be said that the teachers who participated in the study had very good confidence-benefit perception, good perception of seriousness and motivation, obstacle perception perceived moderately and sensitivity perception was below average towards protection from colorectal cancer. It is thought that nursing initiavites will be effective in changing health beliefs positively, decreasing the perception of obstacles and increasing the sensitivity.Key Words: Teacher, Colorectal Cancer, Cancer Prevention, Health Belief Model.