Bireysel ve takım sporcularının sportif karakterlerinin ve zekâ boyutlarının sportif başarı motivasyonları üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada farklı branşlarda aktif olarak spor yapan bireysel ve takım sporcularının ve sportif karakterlerinin, zekâ boyutlarının sportif başarı motivasyonları üzerine etkisini incelemek, buna bağlı olarak spor kariyerlerinde karakterin ve hangi tip zekâ boyut yönelimlerinin sportif hedeflere ulaşmada daha etkili olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırmada demografik özellikler için kişisel bilgi formunun yanında Chang-Yong Jang (2013) tarafından geliştirilen ve Türkçe uyarlaması Görgüt ve Tuncel (2017) tarafından yapılan Spor Karakter Ölçeği (Sport Character Scale), katılımcıların zekâ alanlarının belirlenmesinde McClellan ve Conti (2008) tarafından geliştirilen Babacan ve Dilci (2012) tarafından Türkçeye uyarlanan Çoklu Zekâ Ölçeği (Multiple Intelligence Survey) ve Willis (1982) tarafından geliştirilen, geçerlilik ve güvenilirlik çalışması Tiryaki ve Gödelek (1997) tarafından yapılan Spora Özgü Başarı Motivasyonu Ölçeği (SÖBMÖ) (Sports-Specific Achievement Motivation Scale) kullanılmıştır. Araştırmada Türkiye Üniversite Sporları Federasyonunun faaliyet programında yer alan bireysel ve takım ve spor branşlarında görev alan farklı yaş gruplarından rastlantısal yöntem ile belirlenen 768 erkek (%63,8), 436 kadın (%36,2) olmak üzere toplamda 1204 sporcuya anket uygulanmıştır. Araştırmada sporculardan elde edilen veriler üzerinde SPSS (Statistical Package For The Social Sciences) v 25.0 paket programı kullanılarak t Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi ve grupların birbirinden istatistiksel olarak farklı olduğunun belirlenmesinde Scheffe Testi kullanılmıştır. Değişkenler arası ilişkinin incelenmesinde ise Pearson korelasyon analizi kullanılmış, araştırma modeli Hiyerarşik Regresyon Analizi ile test edilmiştir. Bireysel spor yapan sporcuların centilmenlik, anti-sosyal, dürüstlük, etik davranış, spor karakteri, kişilerarası zekâ değişkenleri ortalamalarının takım sporu yapan sporculara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Takım sporu yapan sporcuların ise dış etken yaklaşımı ve doğacı zekâ değişken ortalamaları bireysel spor yapan sporculara göre daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmaya katılan sporcuların spor karakteri ve çoklu zekâ düzeyleri ile spora özgü başarı motivasyon düzeyleri arasında ilişki olduğuna dair kesin bir yargıya varılması nedeni ile sporcuların spor karakteri ve çoklu zekâ düzeyleri arttıkça spora özgü başarı motivasyon düzeylerinin de artacağı söylenebilir.

This study aims to investigate the effect of sportive character and intelligence dimensions of the athletes engaged in the individual and team sports in different branches on their sportive success motivations, and accordingly, determine what type of character and intelligence dimension orientations are more effective in achieving sportive goals in their sports careers. In research, in addition to the personal information form for demographic features, Sport Character Scale developed by Chang-Yong Jang (2013) and adapted by Görgüt and Tuncel (2017) into Turkish, Multiple Intelligence Survey developed by McClellan and Conti (2008) and adapted by Babacan and Dilci (2012) into Turkish for the determination of intelligence areas of participants, and Sports-Specific Achievement Motivation Scale, which was developed by Willis (1982) and reliability and validity study of which was made by Tiryaki and Gödelek (1997), were used . In this study, a questionnaire was applied to 1204 athletes, n=768 male (63.8%) and n=436 female (36.2%), randomly selected from different age groups who were engaged in individual and team sports and took part in the activity program of Turkey University Sports Federation.Using SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) v25.0 package program on the data obtained from the athletes in the research, t Test, One-Way ANOVA as well as the Scheffe Test to determine that the groups were statistically different from each other were used. Correlation analysis was used to examine the relationship between variables and the research model was tested with Hierarchical Regression Analysis. It was determined that the athletes engaged in individual sports had higher gentlemanship, anti-social, honesty, ethical behaviors, sports character, interpersonal intelligence variable averages than the athletes engaged in team sports. It was concluded that the athletes engaged in team sports had higher external factor approach and naturalist intelligence variable average than those engaged in individual athletes. In addition, because of the fact that a definite judgment was made about the existence of the relationship between sports character and multiple intelligence levels of the athletes participating in the study and their sports motivation levels, it can be said that as the sports character and multiple intelligence levels of the athletes increase, the level of motivation for sports-specific successes will also increase.