Farklı beden kompozisyonuna sahip bireylerde günün farklı zamanlarında yapılan aerobik egzersizlerin obezite ile ilgili seçilmiş hormonlar üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, farklı beden kompozisyonuna sahip bireylere günün farklı zaman dilimlerinde uygulanan aerobik egzersizlerin obezite ile seçilmiş hormonlar (asprosin, spexin, lipocalin-2, insulin) üzerine olan etkisini incelemektir. Çalışmaya M.S.K.Ü'de görev yapan 20 akademik ve idari personel gönüllü olarak katılmıştır. Çalışmaya katılan personeller Dünya Sağlık Örgütü tarafindan belirlenen beden kütle indeksi sınıflamasına göre normal kilolu (10 birey) ve aşırı kilolu/obez (10 birey) olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Çalışmaya katılan her iki grup, birbiri arasında en az 3 gün olacak şekilde günün iki farklı zaman diliminde (sabah: 08.00, akşam: 20.00) 30 dakika orta şiddetli (kalp atım rezervinin %55-59'unda) aerobik-koş yürü egzersiz prokolüne tabi tutuldu. Katılımcılardan, aerobik koş yürüyüş egzersizi öncesi ve sonrası antekübital venden venöz kan örnekleri alınarak, serum asprosin, serum spexin, serum lipocalin-2, serum insulin düzeyi analiz edildi. Ayrıca, araştırmaya katılan katılımcıların sabah egzersizi öncesi ardışık 4 gün, sabah ve akşam egzersizi arası ardışık en az 3 gün olacak şekilde besin tüketim kayıtları alınmıştır. Katılımcıların, egzersiz sırasında tükettikleri enerji miktarı, dinlenik kan laktat düzeyi, vücut ısısı da ölçülmüştür. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS (18.0) programında kaydedilmiştir. Verilerin normal dağılım gösterip göstermediği Shapiro-Wilk testi ile belirlenmiştir. Shapiro-Wilk testi sonuçlarına göre; verilerin normal dağılım gösterdiği tespit edilmiştir. Gruplar arası karşılaştırmalarda Bağımsız Örneklem t testi kullanılmıştır. Grup içi karşılaştırmalar ise Eşleştirilmiş t testi ile yapılmıştır. Sabah ve akşam egzersizinin hormonlar üzerindeki etki büyüklüğü hesaplanmış ve etki büyüklüğü için Cohen's d değerleri dikkate alınmıştır. Katılımcıların besin tüketim kayıtları BeBis programından yararlanarak analiz edilmiştir. BeBis analizi sonucunda; sabah egzersiz oturumu öncesi normal kilolu ve aşırı kilolu grup sırasıyla günlük ortalama 2316 kcal ve 1857 kcal enerji almıştır. Sabah ve akşam egzersizi arası normal kilolu grup 2380 kcal, aşırı kilolu/obez grup ise 1781 kcal günlük enerji aldığı gözlemlenmiştir. Akşam egzersiz oturumu öncesi aşırı kilolu/obez grubun günlük ortalama enerji alımı 864 kcal iken, normal kilolu grubun günlük ortalama enerji alımı ise 1225 kcal'idi. İstatiksel analiz sonucunda; her iki grubun sabah ve akşam saatlerinde ölçülen vücut ısısı, dinlenik kan laktat düzeyi, egzersiz sırasında enerji tüketimi değerleri karşılaştırıldığında, sadece vücut ısısında istatiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Katılımcıların sabah saatlerine göre akşam saatlerinde vücut ısısının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Sabah egzersiz oturumunda her iki grubun bazal hormon değerleri karşılaştırıldığında; serum asprosin, serum spexin ve serum insulin hormon düzeyinde istatiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (p<0.05). Akşam egzersiz oturumunda ise; tüm hormonların bazal değerlerinin gruplar arası karşılaştırılmasında istatiksel olarak anlamlı farka rastlanılmıştır (p<0.05). Normal kilolu grup ile karşılaştırıldığında, serum asprosin, serum lipocalin-2, serum insulin düzeyi aşırı kilolu/obez grupta daha yüksek bulunurken, serum spexin düzeyi ise bu grupta daha düşük bulunmuştur. Her iki grupta da egzersiz öncesine göre sabah ve akşam egzersizi sonrası serum asprosin ve serum insulin düzeyinde istatiksel olarak anlamlı azalma gözlemlenmiştir (p<0.05). Normal kilolu grup için; sabah ve akşam egzersizin asprosin hormonu üzerinde etki büyüklüğü sırasıyla 0.97 ve 1.19 iken, aşırı kilolu/obez grup için ise sırasıyla 1.13 ve 1.24'idi. İnsulin hormonu için; normal kilolu grupta sabah ve akşam egzersizin etki büyüklüğü sırasıyla 2.46 ve 2.74 iken, aşırı kilolu/obez grupta sabah ve akşam egzersizin etki büyüklüğü sırasıyla 1.38 ve 2.95'idi. Serum lipocalin-2 düzeyinde sadece aşırı kilolu/obez grupta akşam egzersizinden sonra istatiksel olarak anlamlı azalma görülmüştür (p<0.05). Sonuç olarak; asprosin, lipocalin-2, spexin ve insulin hormonunun obezite gelişimi ve tedavisinde dikkat edilmesi gereken bir hormon olduğu, akşam saatlerinde yapılan orta şiddetli egzersizin oreksijenik sinyallerde daha fazla azalmayı uyararak açlığı daha fazla azalttığı ve adipoz dokuda inflamasyonun düzenlenmesinde daha etkili olduğu, insüline olan duyarlılığı daha fazla geliştirdiği, bu gelişimlerin aşırı kilolu/obez grupta daha belirgin olduğu görülmüştür. Akşam egzersizi ve enerji kısıtlaması sonucu oluşan negatif enerji dengesinin gerek adipoz doku gerekse enerji metabolizması ile ilişkili hormonlar üzerinde daha tetikleyici bir rol oynayabileceği söylenebilir.

The aim of this study was to investigate the effects of aerobic exercises at different times of the day selected hormones related to obesity (asprosin, spexin, lipocalin-2, insulin) in individuals with different body composition. Twenty academic and administrative staff working at M.S.K.U. participated in this study, voluntarily. The participants were divided into two groups as normal weight (10 individuals) and overweight/obese (10 individuals) according to body mass index classification determined by World Health Organization. Both groups were subjected to aerobic run and walk exercise protocol in moderate intensity (heart rate reserve of 55-59%) for 30 minutes at two different time periods of the day (morning: 08.00, evening: 20.00) at least 3 days apart. Venous blood samples were collected from the antecubital vein before and after exercise, and serum asprosin, serum spexin, serum lipocalin-2 and serum insulin levels were analyzed. In addition, food consumption records of the participants were taken for 4 consecutive days before morning exercise and at least 3 consecutive days between morning and evening exercise. The amount of energy consumed during exercise, resting blood lactate level, body temperature of participants were also measured. The data obtained from the study were recorded in SPSS (18.0) program. Shapiro Wilk test was used to determine whether the data showed normal distribution or not. According to the results of the Shapiro Wilk test, the data showed normal distribution. Independent Samples t test was used for comparisons between groups. For intra-group comparisons were determined by Paired t test. The effect size of morning and evening exercise on hormones was calculated and Cohen-d values were taken into consideration for effect size. Food consumption records of the participants were analyzed using the BeBis program. As a result of BeBis analysis; The the normal weight and overweight/obese group received an average of 2316 kcal and 1857 kcal energy daily before the morning exercise session. It was observed that the normal weight group and overweight/obese group had an average 2380 kcal and 1781 kcal daily energy between the morning and evening exercise. The daily energy intake of overweight/obese group before the evening session was an average of 864 kcal, while the daily energy intake of the normal weight group was an average of 1225 kcal. As a result of statistical analysis; body temperature, resting blood lactate level and energy consumption during exercise were compared in the morning and evening hours of both groups, only statistically significant difference was found in body temperature (p<0.05). It was determined that the body temperature of the participants were higher in the evening hours than in the morning hours. In the morning exercise session, when the basal hormone values of the two groups were compared, a statistically significant difference was determined in serum asprosin, serum spexin and serum insulin hormone level (p<0.05). In the evening exercise session; a statistically significant difference was found in the comparison of basal values of all hormones between groups (p<0.05). As compared with normal weight group, serum asprosin, serum lipocalin-2 and serum insulin levels were found to be higher in the overweight/obese group while serum spexin level was lower in this group. In both groups, statistically significant decrease was observed in serum asprosin and insulin levels after morning and evening exercise compared to pre-exercise (p<0.05). For normal weight group; the effect size of morning and evening exercise on asprosin hormone was 0.97 and 1.19, respectively, for the overweight/obese group was 1.13 and 1.24, respectively. For insulin hormone; the effect size of morning and evening exercise in the normal weight group was 2.46 and 2.74, respectively while the effect size of morning and evening exercise in the overweight/obese group was 1.38 and 2.95, respectively. There was a statistically significant decrease in serum lipocalin-2 level after evening exercise in the only overweight /obese group (p<0.05). In conclusion, asprosin, lipocalin-2, spexin and insulin are hormones that needs to be considered in the development and treatment of obesity. It was observed that moderate intesity evening exercise more decreased hunger by stimulating further reduction in orexigenic signals, was more effective in regulating inflammation in adipose tissue, improved insulin sensitivity more, and these improvements were more prominent in the overweight/obese group. It can be said that the negative energy balance caused by evening exercise and energy restriction may play a more triggering role on hormones associated with both adipose tissue and energy metabolism.