13 numaralı Atik Şikayet Defteri (Vr.1-142) (Değerlendirme-çeviri-metin)

Abstract

Hicri 1100/Miladi 1689 yıllarına ait hükümleri içeren 13 numaralı Şikâyet defteriCumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı‟nda A.DVNS. ŞKT.d koduyla kayıtlıdır. Tezçalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, defterin değerlendirilmesi, ikincibölümde hükümlerin özetlerinin çıkarılması, üçüncü bölümde ise hükümlerin transkripsiyonuyapılmıştır.Şikâyet defterlerinin genel özelliklerini taşıyan ve tezimize konu olan 13 numaralıAtik şikâyet defteri Osmânlı devletinin 1689 yılına ait sosyal, ekonomik, siyasi olarak genelgörünümünü yansıtmaktadır. Bununla birlikte Osmânlı devletinin 1689 yıllarında savaşdurumunda olmasından dolayı defterde kayıt altına alınan hükümlerle devletin askeri yapısıhakkında bilgi edinmekteyiz. Özel hukuku ilgilendiren; alacak-verecek, miras, gasp,eşkıyalık, dava nakilleri, kamu hukukunu ilgilendiren; sefer muafiyeti, mürur tezkiresi,görevlendirmeler, vergi, vakıf ve tahsilat konularında hükümler yer almaktadır. Bukonulardan yola çıkarak 13 numaralı şikâyet defteri, toplumun problemlerine çözüm aramayollarını ve devletin verdiği refleksleri açıkça ortaya koymamızda yardımcı olacaktır.Anahtar Kelimeler: Şikâyet Defteri, borç, miras, vergi, vakıf, eşkıyalık

13 numbered Şikâyet Defteri which contains records of 1100 AH./1689 G. is registeredwith the code A.DVNS. ŞKT.d. in Directorate of State Archives of the Presidency of theRepublic of Turkey. In this thesis, the first part of defter which consists of 701 records in 142folios is examined. This examination is composed of consideration, summarization andtranscription of the records aforeSa„îd.The defter itself has the general characteristics of Şikâyet Defter series and reflects thesocial, economic and politic situation of Ottoman Empire in 1689. Moreover the defter bearsfurther importance for its contextual aspect of providing information about Ottoman militarystructure in regard to the fact that Ottomans was in a war position in 1689. Defter involves thesubjects concerning private law; conflicts which broke out over money, inheritence disputes,usurpation, banditry, case conveys and concerning public law; exemption from militaryservice, right of way (mürur tezkiresi), official delegation, tax, vaqfs and collecting power.This content-rich defter also represents the reflection of government to the ways of seeksolutions to society‟s problems.Keywords: Complaint Books, debt, foundation, tax, inheritance, banditry