Aerobik egzersiz ve balneoterapi tedavilerinin fibromyalji hastalarında serum beta-endorfin seviyesine etkisi

Abstract

Fibromyalji sendromu (FMS); etiyolojisi net olarak bilinmeyen, 3 aydan uzun süren yaygın vücut ağrısı ve vücudun belirli bölgelerinde hassas noktalarla karakterize klinik bir durumdur. FMS; yaygın vücut ağrılarının yanı sıra depresyon, anksiyete ve uyku bozukluğu ile ilişkilidir. FMS etyopatogenezi multifaktöriyel olup santral ve otonom sinir sisteminin disfonksiyonu, hormonal, genetik ve psikolojik faktörlerin karşılıklı etkileşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Hipotalomo - hipofizer aksın bozukluğu etyopatogenezde önemli sebeplerden bir tanesidir. FMS hastalarında bu aksın hormonlarından biri olan beta-endorfinin (β-Endorfin) etyopatogenezde rol aldığı düşünülmektedir. Endorfinler ağrı duyumunu vücudun birçok bölgesinde modüle ederler. β-Endorfin, assendan ağrı yollarında nosisepsiyon sinyalizasyonunun zayıflatılmasında rol oynar. Bununla birlikte, β-Endorfinin ve bu analjezik etkinin FMS'de azaldığı gözlemlenmiştir. FMS tedavisinde kullanılan aerobik egzersiz ve balneoterapinin FMS hastalarında ağrı, hassas nokta sayısı, yorgunluk, depresif duygu durum ve uyku bozukluğu gibi birçok semptomda azalma ve klinik düzelme sağladığı gösterilmiştir. Bu tedavilerin aynı zamanda β-Endorfin seviyelerini arttırdığı da bazı çalışmalarca gösterilmiştir.Biz de bu çalışmada, FMS hastalarında β-Endorfin seviyelerini belirlemeyi ve FMS tedavisinde kullanılan aerobik egzersiz ve balneoterapi tedavilerinin β-Endorfin seviyesi üzerine etkisini araştırmayı amaçladık. Çalışmaya 2010 Amerikan Romatoloji Birliği (ACR) FMS klasifikasyon kriterlerine göre FMS tanısı konan 60 hasta ve 30 sağlıklı gönüllü dâhil edildi. FMS'li hastalar rastgele 30 kişilik iki eşit gruba ayrıldı. Birinci hasta grubuna günde 1 kez olmak üzere 15 seans fizik tedavi (FT) ve 21 seans balneoterapi uygulanırken ikinci gruba günde 1 kez olmak üzere 15 seans FT, 21 seans balneoterapi ve 6 hafta süreyle aerobik egzersiz programı uygulandı. Hastalar tedavi öncesi ve tedavi sonrasında semptom sorgulama, ağrı için Vizüel Analog Skala (VAS), Fibromyalji Etki Sorgulaması (FIQ), Beck Depresyon Ölçeği (BDI) ve Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi (PUKİ) anketlerinin doldurulması ile değerlendirildi. Sağlıklı kontrol grubu çalışmaya alınırken 1 kez, FMS'li hasta gruplarının ise tedavi öncesi ve sonrası 2 kez olmak üzere plazma β-Endorfin düzeyleri ölçüldü. Tüm değerlendirmelerde anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi. FMS'li hasta grupları sağlıklı kontrol grubuyla serum β-Endorfin düzeyi açısından karşılaştırıldığında her iki FMS'li grupta β-Endorfin düzeyi kontrol grubuna göre daha düşüktü ve bu istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.001). FMS'li hasta gruplarının kendi arasında ise serum β-Endorfin düzeyi biribirine benzerdi (p>0.05). FT ve balneoterapi alan FMS'li grubun ve FT, balneoterapi ve aerobik egzersiz tedavisi alan FMS'li grubun tedavi sonrası β-Endorfin düzeyi tedavi öncesine göre daha yüksekti ve bu fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.001). Bununla birlikte FT, balneoterapi ve aerobik egzersiz tedavisi alan FMS'li grupta FT ve balneoterapi alan FMS'li gruba oranla tedavi sonrası β-Endorfin düzeyi daha yüksekti ve bu istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.001). Her iki hasta grubunda, tedavi sonrası FIQ, VAS, BDI ve PUKİ ortalama değerini tedavi öncesine göre azalmış olarak saptadık ve bu istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.001). FMS'li gruplar kendi arasında karşılaştırıldığında; FT, balneoterapi ve aerobik egzersiz tedavisi alan grupta FIQ ve VAS değerleri, FT ve balneoterapi alan gruba göre daha düşük saptandı ve bu fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0.05). Her iki hasta grubunda da yorgunluk düzeyi, baş ağrısı şikayeti, subjektif ekstremite şişlik hissi, konsantrasyon güçlüğü, parestezik yakınmalar ve irritabl bağırsak sendromu (IBS) yakınmaları tedavi öncesiyle karşılaştırıldığında azalmış olarak saptandı (p<0.05). Bu çalışmanın sonuçlarına göre FMS'li hastalarda FT'ye ek olarak uygulanan balneoterapi ve aerobik egzersiz tedavileri serum, β-Endorfin düzeyini arttırmaktadır. Ayrıca bu tedavi yöntemlerinin FMS'li hastalarda disabilite, ağrı, depresyon ve uyku kalitesi üzerine olumlu etkileri vardır. Yine de FMS'de bu tedavi modalitelerinin etkisini daha uzun süre takip eden kapsamlı ileri klinik çalışmalara ihtiyaç vardır.Anahtar Kelimeler: Fibromiyalji Sendromu, Etyopatogenez, Aerobik Egzersiz, β-Endorfin

Fibromyalgia syndrome (FMS) is a clinical condition characterized by diffuse body pain and tender points that lasting for more than 3 months and the etiology is still unknown. FMS is commonly associated with body pain, as well as depression, anxiety, and sleep disturbance. The etiopathogenesis of FMS is multifactorial and it is thought that the dysfunction of the central and autonomic nervous system is caused by the interaction of hormonal, genetic and psychological factors. Disruption of hypothalomo - pituitary axis is one of the important causes of etiopathogenesis. Beta-endorphin (β-Endorphin), one of the hormones of this axis, is thought to play a role in the etiopathogenesis of FMS patients. Endorphins modulate the sensation of pain in many parts of the body. β-Endorphin plays a role in attenuating nociception signaling in ascending pain pathways. However, it was observed that β-endorphin and this analgesic effect decreased in FMS. Aerobic exercise and balneotherapy used in the treatment of FMS have been shown to reduce and clinically improve many symptoms such as pain, tender points, fatigue, depressive mood and sleep disturbance in FMS patients. Some studies have also shown that these treatments increase β-endorphin levels.In this study, we aimed to determine β-Endorphin levels in FMS patients and to investigate the effect of aerobic exercise and balneotherapy treatments on β-Endorphin levels. Sixty patients diagnosed with FMS according to 2010 American College of Rheumatology (ACR) FMS classification criteria and 30 healthy volunteers were included in the study. The patients with FMS were randomly divided into two equal groups of 30 people. The first group of patients received 15 sessions of physical therapy (PT) and 21 sessions of balneotherapy once a day, while the second group received 15 sessions of FT, 21 sessions of balneotherapy and aerobic exercise program for 6 weeks. Patients were evaluated by symptom questioning before and after treatment, Visual Analogue Scale for Pain (VAS), Fibromyalgia Impact Questionnaire (FIQ), Beck Depression Scale (BDI) and Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) questionnaires. Plasma β-Endorphin levels were measured once in the healthy control group and twice before and after the treatment of FMS patients. Significance level was accepted as p <0.05 in all evaluations.When the patient groups with FMS were compared with the healthy control group in terms of serum β-Endorfin level, the β-Endorfin level was lower in both FMS groups than the control group and this was statistically significant (p <0.001). Serum β-Endorphin levels were similar among the groups of patients with FMS (p> 0.05). Post-treatment β-Endorphin levels were high in the both FMS group and this difference was statistically significant (p <0.001). However, in the FMS group receiving PT, balneotherapy and aerobic exercise, post-treatment β-Endorphin levels were higher than the FMS group receiving PT and balneotherapy, and this was statistically significant (p <0.001). In both groups, we found that the mean values of FIQ, VAS, BDI and PSQI after treatment were decreased compared to pretreatment and this was statistically significant (p <0.001). When the groups with FMS are compared among themselves; FIQ and VAS values were lower in PT, balneotherapy and aerobic exercise groups compared to PT and balneotherapy group and this difference was statistically significant (p <0.05). Fatigue level, headache complaints, subjective extremity swelling, difficulty in concentration, paresthetic complaints and irritable bowel syndrome (IBS) were found to be decreased in both groups when compared with pre-treatment (p <0.05).According to the results of this study, balneotherapy and aerobic exercise treatments in addition to FT increase the serum, β-Endorphin levels in patients with FMS. In addition, these treatment modalities have positive effects on disability, pain, depression and sleep quality in patients with FMS. Nevertheless, extensive further clinical trials are needed to observe the effect of these treatment modalities for longer periods in FMS.Keywords: Fibromyalgia Syndrome, Etiopathogenesis, Aerobic Exercise, β-Endorphin