Kronik hepatit B tanısı ile takip edilentenofovir ve entekavir kullanan hastalardaetkinlik ve renal güvenlik

Abstract

AMAÇ: . Kronik hepatit B (KHB) enfeksiyonu ülkemizde ve dünya genelinde karaciğer ile ilgili önemli morbitide ve mortaliteye neden olan bir halk sağlığı sorunudur (1). Dünya genelinde yaklaşık 2 milyar kişi hepatit B virüsü (HBV) ile enfekte olup bunun 250 milyonunda KHB enfeksiyonu mevcuttur(2). HBV, akut hepatitten kronik hepatit, siroz ve hepatoselüler karsinom (HCC) gibi birçok karaciğer hastalığına neden olur(1). KHB' de tedavinin amacı; yaşam kalitesini ve süresini artırmak, karaciğer komplikasyonlarını engellemek, düzeltmek ve hastalığın reaktivasyonunu engellemektir. Bu çalışmada yeni tedaviye başlanan hastalarda entekavir ve tenofovirin etkinlik ve böbrek fonksiyonları üzerine olan etkisini inceledik.YÖNTEM: Ocak 2008-Ocak 2018 tarihleri arasında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi Gastroenteroloji klinik ve polikliniğine başvuran hastalardan yapılan karaciğer biyopsisi sonucu KHB tanısı alan 304 hasta retrospektif olarak değerlendirildi. Çalışmaya; daha önce tedavi almamış, dekompanse karaciğer sirozu, ileri derecede böbrek yetmezliği, malignitesi olmayan ve başka herhangi viral koenfeksiyonu dışlanan hastalardan tenofovir ve entekavir başlanan 102 hasta dahil edildi. Hastalar HBeAg durumlarına ve aldıkları tedavilere göre gruplara ayrıldı. Tedavi süresince tüm gruplar virolojik yanıt, serolojik yanıt ve biyokimyasal yanıt açısından değerlendirildi. HBeAg ve HBsAg serokonversiyonu değerlendirildi. Yan etki profili açısından böbrek üzerine olan etkileri serum kreatinin ve eGFR ile incelendiBULGULAR: Çalışmada incelenen 102 hastanın 72' si (%70.6) erkek, 30'u (%29.4) kadındı. Çalışmaya katılan hastaların yaşları 18 ile 76 arasında değişmekte olup ortalama yaş 45.89 ± 14.02 yıl olarak saptandı. Çalışmaya alınan hastalardan 71' i HBeAg negatif, 31'i HBeAg pozitif idi. 102 hastanın 80' ine tenofovir başlanırken 22' sine entekavir başlandığı görüldü. Tenofovir ve entekavir tedavisi alan hastaların başlangıç, 6, 12 ve 24. ay verileri incelendi. ALT normalleşme oranları, HBV DNA negatifleşme oranları, HBsAg ve HBeAg serokonversiyon oranlarına bakıldı. Gruplar aldıkları tedaviye göre tenofovir ve entekavir olmak üzere gruplara ayrıldı. HBeAg durumlarına göre de ayrıca ele alınarak incelendiler. 2 yıllık tedavi sonunda HBeAg'si pozitif hastalardan tenofovir ve entekavir gruplarında ALT normalleşme oranı, virolojik yanıt ve HBeAg serokonversiyonu sırası ile %87.3 & %89.5, %84.3 & %89.5 ve %21.7 & %12.5 olarak gerçekleşti. HBeAg'si negatif hastalardan tenofovir ve entekavir gruplarında ALT normalleşme oranı, virolojik yanıt sırası ile %89.5 & %100 ve %89.5 & %100 olarak gerçekleşti. Tenofovir kullanan bir hastada (%1.25) HBsAg serokonversiyonu gerçekleşirken entekavir kullanan hastalarda HBsAg serokonversiyonu gerçekleşen hasta olmadı. HBeAg pozitif hastaların yaş ortalaması daha düşükken tenofovir ve entekavir gruplarında yaş, cinsiyet açısından istatiksel anlamlı fark saptanmadı. Grupların virolojik, biyokimyasal ve serolojik yanıt açısından istatiksel olarak anlamlı farkları yoktu.Tenofovir tedavisi alan hastaların ortalama kreatinin değerleri başlangıç, 6. ay, 12. ay ve 24. ayda sırasıyla 0,80 mg/dl, 0.85, 0.87 ve 0.88 mg/dl olarak saptandı. Tenofovir tedavisi alan hastaların ortalama eGFR değerleri başlangıç, 6. ay, 12. ay ve 24. ayda sırasıyla 106.79 ml/dk, 100.27 ml/dk, 97.95 ml/dk ve 97.85 ml/dk, olarak saptandı. Kreatinin değeri tenofovir grubunda başlangıca göre 24. ayda anlamlı olarak artmış olsa da tedavi değişimini gerektirecek eGFR düşüşü gerçekleşmedi. Entekavir tedavisi alan hastaların ortalama kreatinin değerleri başlangıç, 6. ay, 12. ay ve 24. ayda sırasıyla 0,80 mg/dl, 0.84, 0.79 ve 0.80 mg/dl olarak saptandı. Entekavir tedavisi alan hastaların ortalama eGFR değerleri başlangıç, 6. ay, 12. ay ve 24. ayda sırasıyla 111.02 ml/dk, 107.07 ml/dk, 118.47 ml/dk ve 113.21 ml/dk, olarak saptandı. Entekavir tedavisi alan hastaların ortalama kreatinin ve eGFR değerlerinin zamanla değişimi açısından anlamlı istatiksel fark yoktu. Tenofovir kullanan bir hasta takiplerinde HCC tanısı alırken entekavir grubunda HCC tanısı alan hasta olmadı.SONUÇ: Tenofovir ve entekavirin KHB' de kullanımı güvenilir ve etkindir. Etkinlikleri arasında fark olmamakla birlikte tenofovir zamanla kreatinin değerini yükseltmektedir ancak bunun klinik önemi yoktur. Uzun süreli tenofovir kullanacak hastaların böbrek fonksiyon testlerinin yakından takip edilmesi önerilir.Anahtar kelimeler: KHB, tenofovir, entekavir, HCC

OBJECTIVE: Chronic hepatitis B ( CHB) infection is a public health problem that causes significant morbidity and mortality related to liver diseases in our country and worldwide(1). Approximately 2 billion people worldwide are infected with HBV, of which 250 million suffer from chronic HBV(2). HBV causes a number of liver diseases such as acute hepatitis, chronic hepatitis, cirrhosis and hepatocellular carcinoma(HCC)(1). The aim of treatment in CHB is to increase the quality of life and duration, to prevent and correct liver complications and to prevent the reactivation of the disease. In this study, we investigated the effect of entecavir and tenofovir on efficacy and renal function in newly treated patients..METHODS: 304 patients diagnosed as CHB after liver biopsy between January 2008 and January 2018 in Sivas Cumhuriyet University Health Services Application and Research Hospital Gastroenterology clinic and outpatient clinic were retrospectively evaluated. 102 patients receiving tenofovir and entecavir treatment who were not treated previously, without decompensated liver cirrhosis, severe renal insufficiency, malignancy and without any other viral coinfection were included to work. Patients were divided into groups according to their HBeAg status and treatment. All groups were evaluated during treatment for virological response, serological response and biochemical response. HBeAg and HBsAg seroconversion were evaluated. The effects of kidney on serum creatinine and eGFR were examined for side effect profile.RESULTS: The study ıncluded 102 patients, 72 (70.6%) were male and 30 (29.4%) were female. The ages of the patients included in the study ranged from 18 to 76 years and the mean age was 45.89 ± 14.02 years. The patients included in the study, 71 were HBeAg negative and 31 were HBeAg positive. Tenofovir was started in 80 of 102 patients and entecavir was started in 22 of them. The data of patients were evaluated at baseline, 6,12 and 24 months. ALT normalization rates, HBV DNA negative rates, HBsAg and HBeAg seroconversion rates were evaluated. The groups were divided into tenofovir and entecavir groups according to their treatment. HBeAg was also examined according to their status. At the end 2 years treatment of HBeAg positive groups, ALT normalization rate, virological response and seroconversion of HBeAg were found to be 87.3% & 89.5%, 84.3% & 89.5% and 21.7% & 12.5%, respectively, in the tenofovir and entecavir groups. In the HBeAg negative patients, the ALT normalization rate and virological response in the tenofovir and entecavir groups were 89.5% & 100% and 89.5% & 100%, respectively. HBsAg seroconversion occurred in 1 patient (1.25%) who received tenofovir, whereas HBsAg seroconversion did not occur in patients receiving entecavir. While the mean age of HBeAg positive patients was lower, there was no statistically significant difference between tenofovir and entecavir groups in terms of age and gender. There was no statistically significant difference between the groups in terms of virological, biochemical and serological responses. The mean creatinine values of the patients receiving tenofovir treatment were 0.80 mg / dl, 0.85, 0.87 and 0.88 mg / dl at baseline, 6 months, 12 months and 24 months, respectively. The mean eGFR values of the patients receiving tenofovir treatment were 106.79 ml / min, 100.27 ml / min, 97.95 ml / min and 97.85 ml / min, respectively at baseline, 6 months, 12 months and 24 months. Although creatinine value was significantly increased in the tenofovir group at 24 months compared to baseline, no decrease in eGFR was required to require treatment change. The mean creatinine values of the patients receiving entecavir treatment were 0.80 mg / dl, 0.84, 0.79 and 0.80 mg / dl at baseline, 6 months, 12 months and 24 months, respectively. The mean eGFR values of the patients receiving entecavir treatment were 111.02 ml / min, 107.07 ml / min, 118.47 ml / min and 113.21 ml / min, respectively at baseline, 6 months, 12 months and 24 months. The change in mean creatinine and eGFR values of patients receiving entecavir over time was statistically insignificant.One patient using tenofovir was diagnosed as HCC in the follow-up, while no patient was diagnosed with HCC in the entecavir group.CONCLUSION: Tenofovir and entecavir are safe and effective in CHB. Tenofovir increases creatinine levels over time, although there is no difference between their activities. However, it has no clinical significance. It is recommended to closely monitor renal function tests of patients taking long-term tenofovirKey Words: CHB, tenofovir, entecavir, HCC