Deneysel hafif kafa travması sonrasında juvenil ratlarda nöromotor fonksiyon, kognitif fonksiyon ve iyileşme süreci üzerine vortıoxetıne`in etkilerinin araştırılması

Abstract

Kafa travması önemli sağlık sorunlarından birisidir. Literatürde kafa travmasına bağlı başvurular incelendiğinde vakaların %75-90'ını hafif kafa travmalarının oluşturduğu bildirilmektedir. Özellikle genç nüfus içinde kafa travmaları önemli bir engellilik ve ölüm nedenidir; tüm ölümlerin neredeyse %30'undan sorumludur. Hafif kafa travması sonrası ortaya çıkabilecek sekeller içinde baş ağrısı, uyku bozuklukları, kognitif fonksiyon bozuklukları, anksiete ve duygu-durum değişiklikleri sayılabilir. Kafa travması hafif ve bulgular geçici olsa bile travmanın yarattığı hasar jüvenil bireylerde kognitif fonksiyonları uzun dönemde de etkileyebilecek sorunlara neden olabilir. Çalışmamızda vortioxetine etken maddesinin; jüvenil ratların hipokampus ve frontal kortekslerindeki serotonin ve beyin kaynaklı nörotropik faktör seviyelerine etkisi, apoptoz miktarları, hücresel rejenerasyon ve nörogenez üzerine etkileri araştırılmıştır; eş zamanlı olarak klinik yansımaları incelemek için motor ve kognitif beceriler değerlendirilmiştir. Çalışmamız jüvenil 36 ratla, 3 grupla (kontrol, sham, deney), oluşturulan hafif kafa travması modeli sonrasında Barnes Maze, Tapered Beam Walking verileri ve sakrifikasyon sonrasında elde edilen beyin dokusu örneklerinde ELISA, immünhistokimyasal boyamalar ve histolojik değerlendirmelerin neticeleri üzerinden yapılmıştır. Deney grubu ratlara uygun dozda vortioxetine, sham grubuna salin uygulanmıştır, kontrol grubuna herhangi bir girişim yapılmamıştır. Vortioxetine'in deney grubunda hipokampal beyin kaynaklı nörotropik faktörü artırdığı (p=0.014); hipokampus ve kortekste apoptozu azalttığı (p=0.002; p=0.014); ödem, kanama ve enflamasyonu azalttığı (p<0.001; p<0.001; p=0.025); erken dönemde ve çalışma boyunca deney grubundaki arka ayaklarda kayma sayısını azalttığı (p=0.047; p=0.016); süre (p=0.010), erken dönem ortalama hız (p=0.021), geçilen kadran sayısı (p=0.045), yol verimliliği (p=0.024) gibi parametrelerde olumlu sonuçları olduğu görülmüştür. Vortioxetine hafif kafa travması sonrasında jüvenil ratlarda motor koordinasyon ve fonksiyonun daha hızlı geri kazanımında, kognitif becerilerin korunmasında etkili bulunmuştur.

Head trauma is one of the major health problems. When the hospital admissions related to head traumas are analyzed in the literature, it is reported that mild head trauma cases constitute 75-90% of the admissions. Head injuries are an important cause of disability and mortality, especially in the young population; responsible for almost 30% of all deaths. Headache, sleep disorders, cognitive dysfunction, anxiety and mood-state changes can be listed among the sequelae that may occur after mild head trauma. Even if the head trauma is mild and the findings are temporary, the damage caused by the trauma can cause problems in juvenile individuals that may affect cognitive functions in the long term. Vortioxetine's -as an active substance- effects on the levels of serotonin and brain-derived neurotropic factors in the hippocampus and frontal cortex of the juvenile rats, the effects on apoptosis amounts, cellular regeneration and neurogenesis were studied in our research; also motor and cognitive skills were evaluated simultaneously to examine clinical reflections. Our study was performed with 36 juvenile rats, in 3 groups (control, sham, experiment), after a mild head trauma model; the data from Barnes Maze and Tapered Beam Walking tests were analyzed together with the results obtained from ELISA, immunhistochemical staining and histological evaluations in brain tissue samples which were collected after sacrification. Rats in the experiment group were administered appropriate doses of vortioxetine whereas saline was applied to rats in the sham group; and no intervention was made to the control group. Vortioxetine increased the hippocampal brain-induced neurotropic factor in the experiment group (p = 0.014); reduced apoptosis in the hippocampus and cortex (p = 0.002; p = 0.014); reduced edema, bleeding and inflammation (p <0.001; p <0.001; p = 0.025); reduced the number of slippage in hind legs of the experiment group in the early period and throughout the study (p = 0.047; p = 0.016); duration (p = 0.010), early period mean speed (p = 0.021), number of lines crossed (p = 0.045) and path efficiency (p = 0.024) results were in favor. Vortioxetine was found to be effective in the early recovery of motor coordination and functions in juvenile rats which exposed to mild head trauma, and in preserving their cognitive skills.