İran devrimi sonrasında Şii jeopolitiği`nin Ortadoğu coğrafyasındaki yansımaları

Abstract

Uluslararası sistemde ve bölgesel olarak İran İslam Cumhuriyeti'nin rolünübelirleyen en önemli faktör olarak jeopolitik konumu gösterilebilir. İran, ağırlıklı olaraksahip olduğu jeopolitik faktörler üzerinden, bölgesel ve uluslararası diğer siyasibirimlerle ilişki ve politik tutumunu belirlemektedir. İran'ın küresel ve bölgesel rolünündoğru analiz edilebilmesi için jeopolitik öneminin irdelenmesi gerekmektedir. Buçalışma İran'ın bu temel özelliklerini kavrayabilmek, özellikle devrim sonrasındapolitika yapıcılar tarafından etkin bir unsur olarak kullanılmaya çalışılan Şiilikjeopolitiğinin Ortadoğu'daki yansımalarını anlamaya katkı sağlayacaktır. Yapılanincelemede jeopolitik açıdan İran'ın Ortadoğu'da devrim sonrasındaki mezhepselyaklaşımını etkin kullanma girişimlerinin, hedeflediği sonuçlara ulaşma aşamasındaengeller ile karşılaştığı görülmüştür. Bu bağlamda; İran'ın Şii jeopolitiğindenfaydalanma odaklı politikaları üretmek yerine, coğrafi konumundan kaynaklananjeopolitik avantajlarını temel alan pragmatik politikalara yöneldiği anlaşılmaktadır. Buçalışmanın amacı; İran Devrimi sonrasında Şii Jeopolitiği'nin Ortadoğucoğrafyasındaki yansımalarını tespit etmektir. Araştırmada literatür taraması vedoküman analizi yöntemleri kullanılmış, elde edilen veriler tarihi ve güncel olaylarlailişkilendirilerek sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.

The geopolitical position can be shown as the most important factor determiningthe role of the Islamic Republic of Iran in the international system and regionally.Iranmostly determines its relation and political attitude with other regional andinternational political units by its geopolitical factors.This researchin order to be ableto analyze the global and regional role of Iran, its geopolitical importance should beexamined.To understand these basic characteristics of Iran will contribute tounderstanding the reflections of Shi'ism geopolitics in the Middle East, especially triedto be used as an effective element by policy makers after the revolution.In this research,it has seen that Iran's attempts to use this sectarian thesis effectively in the Middle Eastencountered obstacles in achieving the targeted results.In this context; Instead ofproducing policies focused on benefiting from the Shiite geopolitics, it is concluded thatIran has turned to pragmatic policies based on its geopolitical advantages.The purposeof this study is to determine the reflections of Shia Geopolitics in the Middle East afterthe Iranian Revolution.Inthe study, the literature and document analysis techniqueshave been used, the result hasbeen tried to be obtained by associating with the historyand current events with the gaineddata.