Türkiye sosyalist solunun Kürt meselesine bakışı: 1960-1971

Abstract

Türkiye sosyalist solu, 1960-1971 yıllarında teorik ve politik bakımdan ciddi bir canlanma ve hareketlilik dönemi yaşamıştır. Sol aydın hareketliliği üzerinden de gelişen canlanma kendisini daha çok Yön dergisinde ve Türkiye İşçi Partisi'nde(TİP) göstermiş, bu mecralarda Türkiye'nin kalkınması, modernleşme, toplumsal tabakalaşma konularında ciddi tartışmalar yaşanmıştır. Bu tezde, Türkiye modernleşmesinin iki asırlık çevrimi içerisinde, toplumsal tarihsel bir fenomen olarak Kürt meselesinin ele alınış biçimine ilişkin, hukuki ve kültürel olarak Türk kimliği içerisinde değerlendirilen Kürt realitesine yaklaşan resmî teze benzer ya da bu tezin dışında değerlendirmeler yapan Türkiye sosyalist aydınlarının düşünsel düzeyde meseleye yaklaşma biçimi ele alınmıştır. Bunun yanında, Kürt hareketine sosyalizm yoluyla dikkat çekmeye başlayan Kürt sol aydınlarına ilişkin değerlendirmelerde de bulunulmuştur. Bu tez hem Türkiye sosyalist solunun hem de Kürt siyasal hareketinin sonraki yıllarını belirleyecek kurucu tartışmalara odaklanarak hareketlerin gelişimine ilişkin bir ön-okuma yapmayı amaçlamıştır.

Interim period of 1960-1971 is regarded as revival years of Turkish socialist left with respect to theoretical and political mobilization. This revival and mobilization had been realized by leftist intelligentsia in the floor of Yön journal and Turkish Labor Party (TİP). Within these intellectual and political grounds, leftist intellectuals had discussed the topics of social and economic development of Turkey, modernization and social stratum. This study focuses the perspective of Turkish socialist left and leftist intelligentsia in between two military coups (1960-71) to Kurdish issue, which is the social-historical phenomenon needed to be studied by holistic approach of bicentenary Turkish modernization period. The study reviews that if leftist socialist perspective of the period perpetuates the official ideology claiming Kurds culturally and legally as Turks or criticizes and readdresses it. Besides, it also points out the ideas and attitudes of Kurdish socialist intelligentsia, the group that will be separated from Turkish socialists to establish particular Kurdish organizations at the end of 1960s. The objective of the study is having preliminary knowledge of founder discussions of following years of Turkish socialist left and Kurdish movement.