Coğrafi bilgi sistemleri tekniklerinden yararlanarak tarihi kaya mekânlarında peyzaj envanteri oluşturulması: Afyonkarahisar kusura köyü kaya mekânları

Abstract

Jeolojik tüf oluşumları zamanla rüzgâr ve sel sularının etkisiyle kaya şeklini alırlar. Bu kayaların içine oyularak mekânsal işlev kazandırılmasıyla da kaya mekânları oluşur. Geçmişi tarih öncesine dayanan ve günümüzde hala varlığını sürdüren bu mekânlar önemli kültürel miras alanlarıdır. Bu yüksek lisans tez çalışmasında kaya mekânlarının yakın çevresi ile birlikte ele alınarak doğal ve kültürel peyzaj envanterinin oluşturulması hedeflenmiştir. Bu çerçevede, envanterin koruma, kullanım, tanıtım ve bilimsel araştırma amaçlarına uygunluk gibi temel unsurlar kapsamında gelişmiş teknolojik imkânlar ile oluşturulması son derece önem kazanmıştır. Çalışma alanı olarak belirlenmiş Afyonkarahisar ili Kusura Köyü Kaya Mekânları ilk kez 12.04.2018 tarihinde keşfedilmiş olup bu yüksek lisans tezi kapsamında 7 adet kaya mekânı ve çevresinin mekânsal envanterinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) desteği ile oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, önceki araştırmalar ışığında, saha ziyaretlerinde bulunulmuş ve farklı kaynak ve formatlarda mekâna ait veriler temin edilmiştir. Sonuç olarak, elde edilen envanter ile bu mekanda ileriye yönelik oluşturulacak tüm arkeolojik araştırma, kazı, sondaj, restorasyon, peyzaj planlama, yönetim ve tasarımı çalışmalarına mekânsal veritabanı oluşturulması, multidisipliner çalışma paydaşlarına katma değer sağlaması amaçlanmıştır.

Rock spaces are formed by carving into the rocks that take the form of geological tuff formations under the influence of wind and flood waters and providing spatial function. These areas, which date back to prehistory and still exist today, are important cultural heritage sites. In this master's thesis, it is aimed to create a natural and cultural landscape inventory by considering the rock spaces together with the close surroundings. In this context, it is of utmost importance that the inventory is developed with advanced technological facilities within the scope of basic elements such as protection, usage, promotion and compliance with scientific research purposes. The rock spaces of Kusura Village of Afyonkarahisar province, which was determined as the study area, were discovered for the first time on 12.04.2018 and within the scope of this master thesis, the spatial inventory of 7 rock sites and their surroundings was aimed to be created with the support of Geographical Information Systems (GIS). For this purpose, in the light of previous research, field visits were made, data related to the site were collected in different sources and formats. As a result, it is envisaged to create a spatial database for all archaeological research, excavation, drilling, restoration, landscape planning, management and design studies to be established in this prospective space with the inventory obtained and to provide added value to multidisciplinary study stakeholders.