Türkiye`nin Avrupa Birliği`ne üyelik sürecinin Gümrük Birliği bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Tarih boyunca çeşitli nedenlerle karşı karşıya gelen Türk ve Avrupalı devletler, birbirleriyle uzun yıllar süren sosyal ve ekonomik ilişkiler içerisinde bulunmuşlardır. Günümüzde bu sürecin temsilcisi olan Türkiye, farklı dine ve kültüre mensup olmasına rağmen Batının muassır medeniyetine ulaşmayı bir hedef olarak belirlemiştir. Nitekim Avrupalı devletlerin bir araya gelerek oluşturduğu Avrupa Birliği'nin bir parçası olmak için çaba göstermektedir. Bu amaçla 1959 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğu'na Ortaklık başvurusu yapmış, 1963 yılında Ankara Antlaşması ile bu ilişkiyi resmileşmiştir. Bu durum Türkiye'nin iç ve dış politikasını değiştiren bir sürecin de başlangıcı olmuştur. Bu Antlaşma ile hazırlık, geçiş ve nihai aşamalar belirlenmiştir. Türkiye, tam üyeliğe giden yolun başlangıcı kabul edilen Gümrük Birliğine nihai aşamada dahil olmuştur. Türkiye'nin Avrupa Birliği süreci Gümrük Birliği bağlamında başlamıştır. Gümrük Birliğine üye olması ile birlikte Türkiye'nin dünya ticaretinde ve Birlik üyesi ülkelerle yaptığı ticarette önemli oranda artışlar meydana gelmiştir. Bu da Türkiye'nin ekonomisine olumlu yansımış ve Makroekonomik göstergelerinde pozitif etki oluşturmuştur. Ankara Antlaşması'nın nihai aşamasıyla birlikte AB Gümrük Birliği üyesi olan Türkiye, bu kapsamda birçok yasal ve kurumsal değişiklikler de gerçekleştirmiştir. Ayrıca mevzuata uyum çerçevesinde yaptığı değişikliklerle, AB üyeliği için şart koşulan birçok kriteri de yerine getirmiştir. Bu bağlamda gerek öncesi değişikler olsun ve gerekse dahil olduktan sonraki değişikler olsun; Gümrük Birliğinin Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecine önemli katkılar sağladığı görülmektedir. Bununla birlikte, nihai amacı tam üyelik olan süreçte, geçen uzun süreye rağmen üyeliğin kısa vadede mümkün görünmemesi, Gümrük Birliğinin güncellenmesi gerekliliğini de ortaya çıkarmaktadır. Güncellenen Gümrük Birliğinin, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecinde sosyo-ekonomik kalkınmaya doğrudan ve dolaylı etkileri olacağı yapılan çalışmalarla ortaya çıkmaktadır. Güncelleme olması durumunda aynı zamanda 2005 yılında başlanan müzakere fasıllarının yerine getirilmesinde de önemli katkılar sağlayacağı görülmektedir. Bu bağlamda Gümrük Birliğinin ticari, mevzuata uyum ve güncellemeyle birlikte müzakerelerin yerine getirilmesinde ve tam üyelik sürecinde büyük etkileri olması ve katkılar sağlaması beklenmektedir.

Turkey and European countries have been engaged in social and economic relations for long years despite various challenges throughout history. Although Turkey homes various religions and cultures, it sets as a goal to reach West's modern civilization. And it has been exerting efforts to become part of European Union, founded by European states. For this purpose, Turkey applied for membership of the European Economic Community (EEC) in 1959, followed by Ankara Agreement in 1963 that put an official aspect into relations. This development has become beginning of an adventure that fully changed Turkey's domestic and foreign policies. With Ankara Agreement, preparation, transition and final stages were ascertained. In final stage of Ankara Agreement, Turkey was included in Customs Union with European Union (EU), a move considered to be starting path to full membership. Through this membership, Turkey achieved significant jumps in trade with European Union members and the world, which was positively reflected in its economy and brought positive impact on macroeconomic indications. Also, it actualized many legal and corporate changes. Through amendments in line with harmonization of legislations, Turkey implemented many criteria put forward for EU membership. In this regard, it is seen that Customs Union made key contributions into Turkey's EU accession. Also, the fact that Turkey's membership does not appear to be possible in the short term, despite the long period that is the ultimate objective of full EU membership, also reveals the necessity of modernizing the Customs Union. According to some studies, an modernized Customs Union will have direct and indirect impacts on socio-economic development during Turkey's EU accession. At the same time, this modernization is expected to make important contributions into fulfilling the negotiation chapters that started in 2005. In this study, through compliance with the commercial legislation and the modernization, the Customs Union is expected to have great impacts on and to contribute into implementation of negotiations and full membership.