Avrupa Birliği ve Ukrayna krizi: Neo-realist bir eleştiri

Abstract

Neo-realist perspektiften analizlere yer verilen bu tez çalışmasında, Avrupa Birliği'nin Ukrayna Krizi öncesi ve kriz sonrasında Ukrayna'ya karşı izlediği politikaları şekillendiren olgulara verilmiştir. Bu süreç içerisinde Avrupa Birliği üye ülkelerinin, farklı ulusal çıkarlara sahip olmaları nedeniyle ortak bir dış politika çerçevesinde hareket edemediği ve bu nedenle Ukrayna Krizi özelinde başarı sağlayamadığı görülmüştür. Özellikle Ukrayna Krizi'nin ana aktörlerinden olan Rusya'ya karşı Avrupa Birliği tarafından alınan yaptırım kararlarının, Rusya ile güçlü ilişkilere sahip olan Almanya gibi ülkeler tarafından esnetildiği ve beklenen etkiyi sağlayamadığı da görülmüştür. AB'nin, geçmiş dönemlerdeki birçok bölgesel ve küresel gelişmede görülen ortak bir dış politika vizyonu çerçevesinde hareket edememe olgusu, Ukrayna Krizi'yle birlikte yeniden gün yüzüne çıkmış ve üye ülkelerdeki `ulusal çıkar` kavramının birlik politikalarından önce geldiği gerçeği bir kez daha doğrulanmıştır. Bunun yanı sıra, Krize giden süreçte AB'nin doğu Avrupa ülkelerine karşı geliştirdiği politikalar, NATO faaliyetleriyle paralel ilerlemesi nedeniyle, neo-realizmin öngörülerine uygun olarak Rusya'da güvenlik endişelerine neden olmuştur. Bu endişelerin sonucunda gerçekleşen Rusya'nın karşı hamlelerinden hem AB hem de Ukrayna olumsuz olarak etkilenmiştir. Tüm bu gelişmeler, AB tarafından atılan dış politika hamlelerinin etkisinin daha çok üye ülkelerin çıkarlarına, komşu ülkelerin hem sistemsel hem de bölgesel ilişkilerine ve bu bağlamda daha etkili bölgesel/küresel aktörlerin varlığına bağlı olduğunu göstermiştir. Bu çalışma, AB tarafından Ukrayna özelinde atılan ve atılmak istenilen adımları, karşılıklı bağımlılıkların, uluslararası sistemdeki güç mücadelelerinin ve ikili ilişkilerin belirlediğini izah etmektedir. Buradan hareketle çalışmanın ana argümanı; Ukrayna Krizi'nde, üye ülkelerin Rusya ile ilgili ekonomik ve enerji odaklı ulusal çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri ve yekpare bir duruş sergileyememeleri nedeniyle, AB'nin net bir etki ve başarı sağlayamadığıdır.

This thesis analyzes the policies of the European Union towards Ukraine before and after the crisis with Russia, with a neo-realist perspective. The thesis argues that the member states of the European Union could not act within the framework of a common foreign policy due to their different national interests and therefore could not achieve success in the Ukrainian crisis. In particular, the decisions on sanctions to be imposed on Russia by the European Union were stretched by member states such as Germany, which has strong relations with Russia, and, did not achieve the expected effect. The EU has failed to act within the framework of a common foreign policy in many regional and global developments and this has also been the case with the Ukrainian Crisis and the `national interests` of member states have preceded common policies. This surely testifies to the neo-realist claims that the EU cannot pursue an effective common foreign and security policy. In addition, the EU's policies towards Eastern European countries during the crisis which went in parallel with NATO activities led to security concerns in Russia, in line with the predictions of neo-realism. These concerns have made Russia pursue policies designed to counter both the EU and Ukraine. All these developments have shown that the impact of foreign policy moves by the EU depend mainly on the national interests of the member states; systemic factors as well as the regional context; and the presence of more effective regional/global actors in this context. This study explains the steps taken (or intended to be taken) by the EU in Ukraine, and the impact of the facts on the ground, power struggles and bilateral relations, and the international system on the EU's policies. Therefore, the main argument of the study is that in the Ukrainian crisis, the EU has been unable to create a clear impact and act successfully, because the member states have acted in line with their economic and energy-oriented national interests and failed to take a unified position.