Schwierigkeiten bei der übersetzung wirtschaftlicher fachtexte aus dem deutschen ins Turkische

Abstract

150 10. ZUSAMMENFASSUNG IN TÜRKISCHER SPRACHE (ÖZET) Bilim ve teknik alanındaki hızlı gelişmeler sonucu birçok yeni bilim alanı ortaya çıkmıştır. Bu alanlardaki gelişmeleri izleyebilmek ve bunlardan yararlanmak üzere uluslararası düzlemde yoğun bir işbirliği gelişmiştir. Bu işbirliğinde iletişimi sağlayan en önemli araç ise çeviri olmuştur. Bunun sonucunda da uzmanlaşmış çevirmenlere gerek sinim doğmuştur. Uzman çevirmen, alan bilgisine ve her iki dilde alansal bağlantıları dilsel olarak ifade edebilme yetisine sahip olmalıdır. Uzmanlık alanı olarak adlandırdığımız alanların dilleri, ortak dilden dil kullanımı açısından farklılık göstermektedir. Yani uzmanlık dili farklı bir dil dizgesi değildir, ortak dilden dil kullanımıyla ayrılan, ortak dilin dil bilgisi, yapısı ve sözcük dağarcığından yararlanan, ancak bunların kullanımında farklılık gösteren bir dildir. Uzmanlık dili, belli bir uzmanlık alanında alansal iletişimi sağlayan, o alana özgü terimleri olan, ve ortak dille sürekli etkileşim içerisinde olan bir dildir. Uzmanlık dilleri sözcüksel, sözdizimsel ve metinsel151 düzlemde genel özellikler taşımaktadır. Ancak her uzmanlık dili birtakım özellikleriyle diğer uzmanlık dillerinden ayrılır. Bu çalışmanın temelini oluşturan ekonomi dili de, bir uzmanlık dili olarak genel özellikler taşımakla birlikte, bu özelliklerin bazılarını sıkça kullanımıyla diğer uzmanlık dillerinden ayrılır. Ayrıca ekonomi dili bir bütün olarak ele alınamaz, her bir alt alanı kullanım amaçlarına göre kendi aralarında farklı dilsel özellikler sergileyebilmektedir. Uzmanlık metinleri çevirisinde asıl hedef bilgiyi doğru olarak değiştirmeden aktarmaktır. îlgili uzmanlık alanındaki bağlantıları doğru kurmak ve erek dilde ifade edebilmek kaynak ve erek dilde alan bilgisi gerektirir. Uzmanlık metinleri çevirmeninin kaynak metindeki bilgiye ekleme, çıkarma yapma, çıkarımlarda bulunma ya da yorum yapma özgürlüğü yoktur. Kaynak metindeki iletiyi erek dile anlam değişikliklerine yol açmayacak bir ifadeyle açık, net ve kesin olarak aktarmalıdır. İncelenen 20 ekonomi metininde sözcüksel, sözdizim- sel ve metinsel düzlemlerde değişik ağırlıkta çeviri152 güçlükleri saptandı. 1. Sözcüksel düzlemde çeviri güçlüğü yaratan en belirgin öğeler bileşik sözcüklerdir; Mecazi anlam taşıyan ifadeler; Almanca' da terim özelliği taşıyan, ancak Türkçe'nin dil dizgesinde birebir karşılığı bulunmayan sözcükler; Son yıllarda Almanca' ya giren yabancı sözcükler; Almanca' ya özgü kısaltmalar; ayrı yazılan bileşik sözcükler ve türetmeler, çeviri güçlüğüne yol açmaktadır. Bu güçlüklerin giderilme sinde dört ayrı yöntem izlendi: Sözcük sözcük çeviri; açım layarak/tanımlayarak çeviri; benzer anlamdaki bir sözcüğün kullanımı ve benzer işlevdeki bir ifadenin kullanımı. 2. Sözdizimsel düzlemde özellikle uzun ve içice geçmiş yan tümce yapıları çeviri güçlüğüne yol açıyor. Ortaçlı yapı lar, işlevsel eylem kümeleri de çeviri güçlüğü oluşturuyor. 3. Metinsel düzlemde özellikle iki ülkenin ekonomik siste mindeki ve gelişimindeki farklılıklar çeviri güçlüklerine yol açtı. En az çeviri güçlüğü metinsel düzlemde gözlenir ken, resim, diyagram ve şemalarda verilen yoğunlaştırılmış kavramların kesin ve net çevrilmesinde güçlük ortaya çıkıyor.

153 ZUSAMMENFASSUNG IN ENGLISCHER SPRACHE (SUMMARY) The cooperation at international field has developed intensively with the result of rapid developments in the science and technical area. Translation has been the most important mean at this cooperation. Requirement of specialiazed translator has increased with increasing the importance of translation. But these people must have the knowledge of speciality beside their language knowledge. The economy which is the area that the intensive cooperation has realized on, has formed to main structure of this study. It was selected 20 economy texts to determinate to the characters of economical language and forming difficulties of translation into Turkish, and to propose for remasing of the difficulties. Subjects of these texts which is published in Germany re consist of banking, business market, conjuncture and finance. Some difficulties determined at three area while the texts were being analysed and translated into Turkish. 1. Lexikal: Compose words, terms, phrases, metaphorocal154 words, foreign words and abbreviations have formed to- the main problems. 2. Syntactical: Complex sentences and subclauses has formed the translation difficulties and the degree of difficulties has increased due to longing of the sentences. 3. Textual: Insuffiency of field knowledge is the most evident trouble. Tranfering of intensive knowledge of these words used in schema and pictures has formed a translation problem. It was followed four different methods to solve these problems : 1) word by word translation 2) translation by describing and expounding 3) using the word with simular function in the target language instead of that word in source language 4) using the word with simular mean in the target language.