Fremde wortbildungsselemente im Deutschen

Abstract

133 ÖZET Bu çalışmada Alman dilinin sözcük türetme yolları konulaştırılmıştır. Ayrıca diğer dillerden alınan ve Almancanın sözcük yapım kurallarıyla yeni sözcük üretmede kullanılan yabancı önekler ve sonekler araştırılmıştır. Almancaya özellikle Yunanca ve Latinceden çok sayıda ek girmiştir. Söz konusu ekler, `alıntı sözcükler` ile Almancaya girmiş ve zamanla bu eklerle Almanca öğeler birleştirilerek yeni sözcük türetme yoluna gidilmiştir. Bu eklerin bazıları ile çok sayıda yeni sözcük üretildiği saptanmıştır. Yabanc_ı eklerle türetilmiş bazı sözcükler belli alan diliyle (tıp, astronomi v.b.) sınırlı kalırken bazıları konuş/ru diline girmişdir. Bu çalışmanın esas konusunu oluşturan yabancı ekler bölümünde, ekler alfabetik sıraya göre dizilip, hang., dilden geldiği ve bazılarının anlamı belirtildikten sonra sözlük tarama yöntemiyle o eklerle türetilmiş ya da direkt olarak alınmış olan sözcükler listelenmiştir. Bu sözcükler de kendi aralarında sıfatlar, isimler ve fiiller olarak düzenlenmiştir. Bu çalışmada örneklenen yabancı eklerin alındığı diller: Yunancadan 253, Latinceden 223, Fransızcadan 38,134 İtalyancadan 9, Arapçadan 1, Yakutçadan 1, Rusçadan 1, İspanyolcadan 1 ek ve İbrarıiceden 1. Ayrıca sözkonusu `eki` içeren sözcüğün Türkçede karşılığının olup olmadığı da Türk Dil Kurumu Sözlüğü' nden taranarak bulunmuş ve Almanca fiillerden sonra listeye eklenmiştir. Bu karşılaştırmanın amacı ise sözkonusu eklerle yapılan sözcüklerin sadece Almancada değil Türkçede de yer aldığını göstermektir. Almancadaki yabancı ekler ve bunlarla üretilen sözcüklerin Almancanm söz varlığında önemli bir yer tuttuğu görülmüştür.

135 ZUSAMMENFASSUNG IN ENGLISCHER SPRACHE (SUMMERY) Word derivation rules of German language are the subject of this study. Also suffixes and prefixes from other languages, which are used for word derivation with derivation rules of German language, are searched. Plenty of affixes are transformed into German, especially from Grek and Latin. Affixes, which are under consideration, are transformed into German with `barrowed words` and as time passed, German components and these affixes were united in order to produce new words. It was seen that a greatdeal of new words had been produced with some of these affixes. While some of these words, which are produced with barrowed affixes, are limited to special fields of study (medicine, astronomy etc.)/ some of them became part of spoken language. In barrowed affixes section, which is the basic subject of this study, affixes are listed in alphabetical order. After from which language they are barrowed and the meaning of some of them are stated, words which are produced using these suffixes and which are directly taken are listed by using dictionery-scanning method. And these words are organized as adjektives, nouns, and verbs among themselves.136 The languages from which the foreign affixes illustrated in this research has been taken are: Greek, with 253 affixes; Latin, with 223 affixes; French, with 38 affixes; Italian, with 9 affixes, Arabic, with 1 affix; Yakutan, with 1 affix; Russian, with 1 affix; Spanisch, with 1 affix, and Hebrew, with 1 affix. Besides, the word, which has the affix under consideration, is searched throughly from the Turkish language Association Dictionary to check whether it has an equivalent in Turkish and then it is added to the list after the German verbs. The reason of this compavison is to show that the words, which are produced with foreign affixes, exist not only in German, but also in Turkish. It is clearly seen that foreign affixes and the words formed with these affixes have an important piece in the word of German language.