İçel Müzesi`ndeki Erken Bizans Dönemi seramik buluntuları

Abstract

ÖZET `İçel Müzesi'ndeki Erken Bizans Dönemi Seramik Buluntuları` başlıklı yüksek lisans çalışmasında 42 adet pişmiş toprak kap incelenmektedir. Bu kaplar testi, testicik ve maşrapa formlarına sahip olup, İçel Müzesi tarafından 1987'de İçel İli Menteş Köyü, Eşeköreni mevkiinde yapılan kurtarma kazısında ve 1991 Barbaros Mahallesi Kurtarma Kazısında ele geçmiştir. Zephyrion antik kenti sınırlan içerisinde yer alan bu iki merkezde birbiriyle aynı özellikleri taşıyan kist mezar grupları bulunmaktadır. İnceleme grubumuzu oluşturan pişmiş toprak eserler bu mezarlar içinde ölünün ayakucunda bulunan kireç harcı içerisine yerleştirilmişlerdir. Ölü hediyesi olarak kullanılan bu eserler kontekst vermemelerine rağmen kesin buluntu yerlerinin bilinmesi bakımından bölgenin Erken Bizans dönemi arkeolojisini aydınlatmaya katkıda bulunurlar. İnceleme grubumuzda yer alan testiciklerin benzer örnekleri, Kilikia bölgesi yerleşimleri, Kuzey Suriye, Kudüs ve çevresi, Kuzey Afrika, Kıbrıs, Konstantinopolis ve Yunanistan'a kadar geniş bir alanda ele geçer. Fakat bu merkezlerden sadece Kilikia bölgesi içinde yer alan Zephyrion Gayrettepe, Tarsus Donuktaş, Gözlükule, Antik Yol ve Anemurion buluntuları ile ortak bir atölyede üretilmişçesine bütün özellikleri bakımından benzerlik kurulabilir. Kilikia bölgesi dışında inceleme grubumuzda yer alan testiciklerin en yoğun etkilendikleri merkezler Kudüs ve çevresinde yoğunlaşır. Buradaki merkezlerin seramik endüstrisi ile Kilikia bölgesi arasındaki ilişki din ve ticaret üzerinde temellendirîlebilir. Antiocheia'da ele geçen benzer örnekler de bu etkileşimin Kuzey Suriye üzerinden gerçekleştirilmiş olabileceği ihtimalini doğurur. İnceleme grubumuzda yer alan testicikler diğer merkezlerden etkilenmiş olmalarına rağmen, Tarsus ve Anemurion örnekleri ile bütün özellikleri yönünden ortak136 olmaları nedeniyle Kilikia bölgesi içinde özgün bir atölyeden üretilmiş olmalıdırlar. Aynı görüş testicik ve maşrapalar için de geçerlidir. Çünkü bu tür kaplar da tekdüze ve kaba üretimleri ile bölge halkının ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik, ancak bölge içerisinde alım- satımı yapılabilecek özensiz bir işçilik ürünüdürler. İnceleme grubumuzdaki testi, testicik ve maşrapaların benzer buluntu veren merkezlerin kontekstleri referans alınarak 5. ve 7. yüzyıllar arasında Erken Bizans döneminde Kilikia bölgesi içinde yer alan, özgün bir atölye üretimi olabilecekleri düşünülmektedir.

SUMMARY In this study, which is called as `The Ceramic Finds from the Early Byzantine Period in the İçel Museum,` a 42-piece group of pottery is investigated. This group, which includes jugs, juglets and mugs, is obtained from the two rescue excavations by the îçel Museum in the Eşeköreni site in Menteş village in 1987, and in the Barbaros District in 1991 (both are in the îçel Province). These two sites, which were once within the boundaries of the ancient city of Zephyrion, include the graves of the same characteristics. The pottery group were placed in the mortar on the feet side of deads. Even though these graves do not offer good context to determine the date of the finds, they contribute to the illumination of the archaeology of the region during the Early Byzantine Period. Similar samples of the juglets in the investigated group are also found in the sites of Cilicia, Northern Syria, Jerusalem and its neighborhood, Northern Africa, Cyprus, Constantinopolis and Greece. However, only the Cilician sites, such as Gayrettepe in Zephyrion, Donuktaş, Gözlükule, Antik Yol in Tarsus and the ones in Anemurion yield the closest samples. In fact, these samples can be said to be the product of the same workshop since they exhibit exactly the same characteristics. The juglets in the investigation group seem to be affected from the examples from Jerusalem and its vicinity. The relationship between the ceramic industries of Cilicia and the Jerusalem region can be established upon the religion and regional trade. Some similar finds from Antiocheia motivate the idea that the interaction between the Cilicia region and the Jerusalem region took place through the cultural and commercial medium of Northern Syria. Even though the juglets in the investigation group were affected by different centers, they constitute a natural class with the examples from Tarsus and Anemurion in all138 respects. This judgement holds for the jugs and mugs in the Zephyrion group. Since these vessels represent a poor quality of production -they are monotonous and coarse- they could not have been traded out of Cilicia. Rather, they served to the daily needs of the people in the region with their careless craftsmanship. The jugs, juglets and mugs in our investigation group can be said to be produced in a single workshop between the 5th and the 7th centuries B.C. during the Early Byzantine period with respect to the contexts provided by the sites that yield similar pottery.