Analysis of some semantic primitives in Turkish with special reference of Jackendoff`s conceptual semantics

Abstract

m ÖZET Bu çalışmanın ana hedefi Türkçe'de kavramsal yapılan ve kavramsal ilkelleri incelemektir. Bu amaca ulaşmak için, Türkçe sözlüklerden ve çeşitli elektronik metinlerden saptanan veritabanı incelenmiş, Türkçe sözcüklerin kendi anlambilimsel özelliklerinden yola çıkılarak anlambilim ve sözdizimi alanları bir araya getirilmiş ve Türkçe tümcenin kavramsal altyapısı ayrıştırılmış, betimlenmiş ve sınıflandırılmıştır. Türkçe'nin kavramsal alt yapısı için yapılabilecek kapsayıcı sınıflandırma ve betimlemeler hem Türkçe dilbilgisine katkıda bulunacak hem de sözlük yazanlar, yabancı dil öğrenenler, ikinci dil olarak Türkçe öğrenenler ve dil yapısı, dil evrenceleri çalışmaları yapanlar için yararlı olacaktır. Çalışmanın Giriş bölümünde araştırma problemi tanıtılmış, çalışmanın amaçlan, veri toplama yöntemi, sınırlamalar ve çalışmaya temel oluşturacak bazı kavramların tanımları belirtilmiştir. I. bölümde, Kavram Anlambilimi ve Jackendoffun Kavramsal Yapı Kuramı sunulmuştur. Ayrıca, Kavramsal Yapı Kuramı çerçevesinde, anlambilimsel kategoriler, kavramsal ilkeller, kavramsal işlevler ve anlam alanianndan söz edilmiş ve Konusal İlişkiler Kuramı (Thematic Relations Hypothesis) hakkında genel bilgi verilmiştir. Kavram Anlambilimi'nde sözdizimi ile anlambilimi arasındaki ilişki de bu bölümde anlatılmıştır. II. bölümde, Türkçe ve İngilizce'de Uzam anlambilimsel alan üzerinde durulmuş, Yer ve Yol kavramsal ilkelleri tanıtılmıştır. Daha sonra, devinim eylemlerinin bir sınıflandırması verilmiş ve Türkçe'de yön ve tarz gösteren devinim eylemleri aynntılı olarak tartışılmıştır. Bunun yanı sıra, uzamsal alanda [OLAY] ve [DURUM] gösteren eylemler üzerinde de durulmuştur. Bu bölümde, ayrıca, ettirgen işlevler Talmy (1985b)'nin

SUMMARY This study aims to analyze the conceptual structures and conceptual primitives in Turkish and English. In order to reach this aim, the database collected from Turkish dictionaries and various electronic texts has been studied in detail. Two separate fields, syntax and semantics, have been combined by means of the semantic properties of the words. Also, the conceptual structures of Turkish sentences have been decomposed, defined and classified. The comprehensive classifications and definitions for the conceptual structures in Turkish would contribute Turkish grammar and provide valuable information to dictionary writers, foreign language learners, second language users and those who study language structure and language universals. Introduction presents the problems and the hypotheses of this study. This section, also, introduces the purpose of the study, data collection, limitations and the definitions. In Chapter I, we have presented Conceptual Semantics and Jackendoffs Conceptual Structure Hypothesis. In the frame of Conceptual Structure Hypothesis, semantic categories, conceptual primitives (conceptual constituents), conceptual functions and semantic fields have been discussed and an overall information about Thematic Relations Hypothesis has been given. The relation between syntax and semantics in Conceptual Semantics has also been discussed in this section. In Chapter II, we have dealt with the Spatial semantic field in Turkish and English especially focusing on the conceptual primitives Place and Path. Next, the