Nehcü`l-Feradis`te birleşik eylemler

Abstract

m ÖZET Nehcü'l-Feradis'te Birleşik Eylemler Bu çalışmada Harezm Türkçesi dönemine ait Nehcü'l-Feradis'te yer alan birleşik eylemlerin hangi yapılarda bulunduğu, ne gibi biçimsel özelliklere sahip olduğu ve ne sıklıkta kullanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmamızın Giriş bölümünde eser hakkında bilgi, birleşik eylemler üzerine yapılan tanım ve sınıflandırmalar yer almaktadır. Yapılan bu smıflandumalarda birleşik eylemlere, Türkçenin tarihî dönemlerine (Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi ve günümüz Türkçesine) ait çeşitli eserlerden örnekler verilmiştir. Böylece birleşik eylemlerin tarihî süreç içindeki değişimleri gösterilmek istenmiştir. Çalışmamız üç ana bölümden oluşmaktadır. Nehcü'l-Feradis'te Birleşik Eylemler başlıklı birinci bölümde birleşik eylemler, kuruluşları bakımından incelenmiştir. Bu bölüm beş alt başlıktan oluşmaktadır: Ad+Yardımcı Eylem Kuruluşundaki Birleşik Eylemler, Ad+Yarı Yardımcı Eylem Kuruluşundaki Birleşik Eylemler, Eylem+Eylemsi Eki+Yardımcı Eylem Kuruluşundaki Birleşik Eylemler, Deyimleşmiş Birleşik Eylemler, Karma Birleşik Eylemler. Nehcü'l-Ferâdis'teki Birleşik Eylemlerin Biçimlerine Göre Sınıflandırılması başlıklı ikinci bölümde, birleşik eylem kuruluşunda ad unsurunun sergilediği çekim özellikleri belirlenmiştir. Bu bölümde ad + yardımcı eylem ile ad + yarı yardımcı eylem kuruluşundaki birleşik eylemler ve deyimleşmiş birleşik eylemler; ad unsurlarının yalın, çekim ekli ve öbek biçiminde olmasına göre incelenmiştir. Ayrıca unsurları arasına sözcük giren birleşik eylemler de belirlenmiştir.IV Nehcü'l-Ferâdis'teki Birleşik Eylemlerle İlgili Sayısal Veriler başlıklı üçüncü bölümde ise Nehcü'l-Ferâdis'teki birleşik eylemlerin türlerine göre kullanım ve kalıplaşma sayılan, yüzdelik dilimleri tablolarla gösterilmiştir. Bu bölümde kullanım sayısı fazla olan birleşik eylemler de belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Birleşik Eylemler, Nehcü'l-Feradis, Harezm Türkçesi.

ABSTRACT Compound Verbs in Nehcu'l-Feradis In this work of Nehcu'l-Feradis which is written in the Kharezm Turkish period, it has been tried to find out what kind of a structure and formal features the compound verbs have and how often they are used. The introduction chapter of the study consists of information about the work, definitions and classifications about compound verbs. In this classification, for the compound verbs, some examples from the historical era of the Turkish (Old Turkish, Turkish of Karakhanid, Old Anatolia Turkish, modern Turkish) have been given. Thus it has been intended to point out how the compound verbs changed during the historical periods. The work consists of three main chapters. In the first chapter which is titled as Compound Verbs in Nehcu'l-Feradis, the compound verbs have been examined in relation to their structure. This chapter also consists of five sub-headlines: Compound Verbs Consisted of Nouns + Auxiliary Verbs, Compound Verbs Consisted of Nouns + Semi- Auxiliary Verbs, Compound Verbs Consisted of Verbs + Suffix + Auxiliary Verbs, Idiomatic Compound Verbs and Mixed Compound Verbs. In the second chapter, which is titled as The Classification of The Compound Verbs According to Their Forms, in making a compound verb, the inflectional features of a noun has been tried to point out. In this chapter, compound verbs consisted of nouns + auxiliary verbs, compound verbs consisted of nouns + semi-auxalary verbs, compound verbs consisted of verbs + verb-like adjunct + auxiliary verbs have been examined according to their simple, inflectional and phrasel form. Moreover, the compound verbs which have been separated by words have been determined.VI In the third chapter that is titled as Numeric Data for the Compound Verbs in Nehcu'l-Feradis, the use of the compound verbs according to their types and forms is given both in numbers and percentage tables. In addition, the mostly used compound verbs have been mentioned in this chapter. Key Words: Compound Verbs, Nehcu'l-Feradis, Kharezm Turkish.