A study on Turkish reduplcations: Some observations on form and function of reduplication

Abstract

108 ÖZET Bu çalışmanın ana hedefi, Türkçe'de yaygın olarak kullanılan ve kelime türetme açısından oldukça işlek olan ikilemelerin dil bilim yöntemleriyle tanımlamak, sınıflandırmak ve yapılan sınıflamaları yapısal ve işlevsel açıdan kapsayıcı ilke ve genellemeler altında açıklamaktır. Amaca ulaşmak için öncelikle ikileme sürecinin diğer dillerdeki yapısal ve işlevsel özelliklerine ilişkin ortak eğilimler değerlendirilerek, Türkçe'de ikileme olarak adlandırabileceğimiz yapıları belirleyecek ilkeler saptanmış ve ikileme olarak tanımlanabilecek yapıların türsej, yapısal ve kullanım boyutuna ilişkin tespitler sunulmuştur. Belirlenen yapısal özellikler çerçevesinde sürecin Türkçe'deki işleyişini açıklayabilecek kurallar önerilmiştir. Türkçe'nin gerek yapısal özellikleri gerekse işlevsel Özellikleri açısından çeşitlilik gösteren ikileme yapılarına izin veren dilsel özelliklerini ortaya çıkararak, Türkçe dilbilgisinih betimlenmesine katkıda bulunabilmek de amaçlar arasındadır. Çalışmanın giriş bölümünde araştırma problemi tanıtılmış, çalışmanın amaçları, sınırlamaları ve veri toplama yöntemleri belirtilmiştir. İlk bölümde, öncelikle yapının kullanım ve biçimsel boyutuna ilişkin dillerarası ortak eğilimler sunulmuştur. Daha sonra yapının Türkçe'deki görünümlerine ilişkin geleneksel ve çağdaş bakış açılarıyla yapılan çalışmalar özetlenmiştir. Bu çalışmalarda gözlemlenen, terim, tanım ve kapsam karmaşasına ortaya koymak amacıyla, bahsedilen araştırmalarda önerilen sınıflamalara da bu bölümde yer verilmiştir. II. bölümde, yineleme ve ikileme kavramlarını birbirinden ayıracak temel sözdizimsel ve anlambilimsel parametrelerin belirlenmesi üzerinde durulmuştur. Daha sonra bu parametreler çerçevesinde, belirlenen ikileme yapılarının genel yapısal ve tipolojik özellikleri saptanarak, sürecin Türkçe'deki işleyişini gösteren kurallar tespit109 edilmeye çalışılmıştır. Son bölümde, yapının tam resmini ortaya koymak amacıyla, yapısal ve işlevsel sınıflamalar önerilmiştir. Daha sonra tam ikilemeler üzerinde durulmuş, Türkçe'de tam ikileme olarak tanımlanabilecek yapıların oluşum kuralları, tipolojik farklılıkları ve kullanımlarına ilişkin genel eğilimler belirlenmeye çalışılmıştır. Türkçe, sesbilim, biçimbilim, sözdizimi ve anlambiliminin farklı araçlarını kullanarak, yapısal ve işlevsel açıdan oldukça çeşitlilik gösteren ikileme yapıları oluşturur. Bu da yapının her yönüyle tek bir çalışmada ele alınmasını olanaksız kılmaktadır. Bu çalışmada, ikilemeleri diğer yapıların uzantılarından ayırt edebilecek parametrelerin oluşturulması, sürecin Türkçe'de işleyişini açıklayabilecek kuralların saptanması ve tam ikilemelerin tipolojik farklılıklarının belirlenmesi üzerinde yoğunlaşılmıştır. Ancak, yapının sesbilimsel özellikleri, tümcedeki diğer öğelerle etkileşimi, ikilemeyi oluşturan birimlerin anlamsal özellikleri de araştırmaya değer konular içermektedir.

110 SUMMARY The main, purpose of this study is to determine and classify reduplications exhibiting structural and functional diversity in Turkish, and explain them under comprehensive rules and generalizations. In order to reach our goals, we have evaluated the common cross-linguistic tendencies concerning the form and the use of the structure. Then, the essential rules that explain the running of the process have been investigated by focusing on the structural aspects of the reduplicative forms observed in Turkish. The results of such an analysis can contribute to the contemporary studies on Turkish grammar since it will also reveal the linguistic features of Turkish that permits a very diverse set of reduplicative structures. The introductory section of the research presents the problems and the limitations of the study and notes the methods of data collection. In chapter I, we have reviewed the approaches to the reduplication as a linguistic universal and summarized the traditional and contemporary studies on Turkish reduplications. This chapter also includes the classifications proposed İn previous studies. Chapter II deals with the morpho-syntactic and semantic parameters that set a simple coincidental repetition apart from the familiar linguistic concept of reduplication. In this chapter, we have also analyzed the structural properties and the formation process of the reduplicative patterns in Turkish, defined on the basis of these parameters. In the final chapter, we have proposed the classifications, parading the full picture of the structure in Turkish. We have aimed at establishing the typological differences of total reduplications, observed in Turkish at this stage of the research. This chapter also includes the common observed tendencies related with the use of total reduplications in specific lexical, syntactic, semantic and pragmatic areas.Ill In Turkish, we encounter a great variety of reduplication types formed by different phonological, morphological, semantic and syntactic means which makes it impossible to handle the subject matter in a single study. Phonological aspects of the structure, semantic properties of the constituents, the interaction between the reduplicative and the other elements in a sentence are worthwhile topics that call for further researches which we do not aim in this study.