Osmanlı arşiv belgelerine göre halep vilayetinde Ermeni ayaklanmaları (1895-1915)

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun batı coğrafyasında yaşayan gayrimüslim unsurlar,19. Yüzyıl'da milliyetçi ayaklanmalarla ardı ardına imparatorluktan koparken,yüzyılın sonlarına doğru Ermenilerde de milliyetçi bir uyanma başladı. İllegalörgütlenmeler ve silahlı yöntemlerle Avrupa devletlerinin desteğini sağlamayaçalışarak Osmanlı'dan kopmaya çalışan Ermeniler, yaşadıkları coğrafyalarda birçokayaklanma çıkarmışlardır.Halep Vilayeti Ermenileri, 19. Yüzyıl'ın son çeyreğinde örgütlenipayaklanmaya başladılar. Halep, Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'e açılan önemli birkapısı olması nedeniyle ayaklanmalarda önemli bir rol oynamıştır. Ayaklanmalar içingerekli lojistik destek ve her türlü yardım, Mısır ve Kıbrıs'tan hareketle Halepsahillerinden sağlanıyordu.Halep ayaklanmalarında, batılı güçlerin yaptığı misyonerlik çalışmaları,açtıkları okullar ve Ermenice gazetelerin çıkarılması için yaptıkları yardım önemli biretkiye sahiptir. Batılı devletler, bu çalışmaların dışında, Halep Ermenilerine siyasi vemaddi destek de sağlamışlardır.Anahtar Sözcükler: Ermeni Sorunu, Milliyetçilik, Uluslaşma Süreci, ErmeniAyaklanmaları, Halep Vilayeti.

While the non-muslims living on the west side of the ottoman empire brokeoff the empire by nationalist rebellions consecutively, a nationalist awakening alsoarose among the Armenians towards the end of the century.The Armenians, who attempted to break off the Ottoman Empire by illegalorganizations and armed methods, tried to provide help from the European countriesand raised many rebellions in the area they lived.The Aleppo Province Armenians became organized in the last quarter of the19th century and began to rebel. As Aleppo was an important gateway of the OttomanEmpire to the Mediterranean, it had an important role in the rebellions. The necessarylogistics and any help for the rebellions were supplied via Egypt and Cyprus throughAleppo coasts.The missionary works of the western countries, the schools they opened andthe help they provided to print newspapers in armenian had an important role in therebellions of Aleppo. Apart from these actions, western countries also providedpolitical and economical support to the Armenians of Aleppo.Key words: Armenian Issue, Nationalism, Process of becoming a nation, Armenianrebellions, Aleppo Province.