Yasama-yürütme ilişkisi bağlamında Türkiye`de Cumhurbaşkanı`nın denetim işlevi (2000 -2007 dönemi)

Abstract

Parlamenter sistemlerde cumhurbaşkanları yetkisiz ve sorumsuz tutulmuşlar böylece de tarafsız kalmaları amaçlanmıştır. Türkiye'de uygulanan parlamenter rejimde yürütme organının cumhurbaşkanlığı kanadı 1980 sonrası güçlendirilmiştir. 1982 Anayasa'sı güçlü devlet etkili yürütme anlayışını benimsediğinden bu yetki cumhurbaşkanları tarafından tek başına kullanılamamıştır. Başbakan ve bakanlar kurulu ile birlikte kullanılması mümkün olabilmektedir. Bu durumda yürütmenin diğer kanadı olan hükümetle cumhurbaşkanı arasında bir çatışma çıkması engellenememiştir.1982 Anayasa'sı güçlendirdiği cumhurbaşkanlığını tıpkı 1961 Anayasa'sı gibi tarafsız bir organ olarak şekillendirmeye büyük özen göstermiştir. Demokratik hukuk devleti erkler arası yetki paylaşımında yargılama işinin yönetim işinden farklı olması nedeni ile yönetime ilişkin erkler ayrımında yasama ve yürütme karşıtlığı önemli sonuçlar doğurabilmektedir. Türkiye'de uygulanan anayasal sistemde cumhurbaşkanı hükümetten tam anlamıyla bağımsız olarak hareket edebilecek durumda değildir. Hükümete bir program dayatmaya ve hükümetin temel politikalarını yönlendirmeye yetkisi yoktur. Ancak devletin başı olan cumhurbaşkanına bir denetim, dengeyi ve uyumu sağlama görev ve yetkisi verilmiştir.2000-2007 arasında yasama yürütme ilişkisi bağlamında cumhurbaşkanının denetim işlevi aynı dönemde görev yapan hükümetler açısından da incelenmiştir. Anayasa cumhurbaşkanına TBMM de kabul edilen yasaları onaylamak veya bir daha görüşülmek üzere iade etme yetkisi vermiştir. İade edilen yasalar meclis tarafından aynen kabul edildiğinde Anayasa Mahkemesi'nde iptal davası açabilir. Tüm bu hakların kullanılması Türkiye'de demokratik kültürün gelişmesine katkı sağlamıştır. Ancak öncelikle buna sebebiyet verilmeden anayasal kurallara uyulması esas olmalıdır.

Presidents in the parliamentary systems are held unauthorized and irresponsible, thus they are intended to remain impartial. In the parliamentary regime applied in Turkey, presidency?s wing of the executive authority had been invigorated after 1980. Since the Constitution of 1982 had adopted the powerful state effective implementation understanding, this power could not be used alone by the presidents. This is possible by mutual use by the prime minister and council of ministers. In which case, conflict between the president and government which is the other wing of the implementation could not be prevented.Just like the 191 Constitution, the 1982 Constitution took a great pain over forming the Presidency to which it had granted power as an impartial party. Due to the fact that jurisdiction is different from administration in power sharing between the authorities in democratic and rule of law state, the disagreement of legislation and implementation between the administrating powers may generate considerable consequences. In the Turkish constitutional system, the president is not in the position to act independently from the government in the full sense of the word. The president does not have the power to impose a specific program on the government or direct its major policies. However, the president of the state is assigned the supervising function of auditing and securing balance and harmony.The president?s supervising function in the legislation and implementation context was also looked at during the term in which the governments took office in the period from 2000 to 2007. The Constitution has granted the president power to return the codes of law admitted and approved by the Turkish Grand National Assembly (TGNA) for endorsement or for reviewing. When the codes of law returned to the assembly are approved as they are, an action for nullity can filed at the Constitutional Court. The practice of all these rights has contributed in the progress of the democratic culture in turkey. However, constitutional rules must be abided by before causing this.