Olba mezarları

Abstract

Olba'daki arkeolojik verilerin başında mezarlar bulunur. Sosyal yaşam, yerleşim modeli, dinsellik, meslekler (özellikle taş işçiliği), ekonomik durum, nüfus vb. konularda Olba mezarları değerli arkeolojik bilgiler sunar.Bu çalışmada mezarlık alanlarının konumları belirlenir ve mezarların tipolojik bir ayrımı yapılır. Olba'daki yerleşim alanları ve kırsal kesimde geniş bir yayılım gösteren mezarların konumları büyük ölçüde jeolojik yapı ile belirlenir. Mezarların yerlerinin belirlenmesinde dinsel faktörlerin veya yerleşim alanı dışında gömü geleneğinin rol oynamadığı, jeolojik yapının etkin olduğu görülmektedir. Olba'da mezarların konumlarının seçiminde rol oynayan bir diğer unsur da kentte izlenen yerleşim modeli ile bağlantılıdır.Olba'da mezarların kronolojileri aynı zamanda kentin yerleşim tarihine ışık tutar niteliktedir. Olba'daki en erken tarihli arkeolojik veriler (surlar, kuleler, seramik, cam, sikke vb.) Geç Hellenistik Dönem'e aittir.Helenistik Dönemde nüfusun da Roma İmparatorluk Dönemine oranla daha az olması mezarların sayısının da az olmasına neden olmakta ve buna bağlı olarak da bu mezarlarla ilgili daha az bilgi edinilebilmektedir. Hellenistik dönem sonrasında, İ.S. 1. yüzyılda da Olba'daki mezar tiplerindeki belirsizliğin devam ettiği görülmektedir. Roma İmparatorluk Dönemi'nde özellikle de İ.S. 2. ve 3. yüzyıllarda Olba'da bayındırlık hizmetleri yoğunlaşır. Roma tarzı yapıların yanısıra yerel taş işçiliğinin ürünleri olarak yapılan mezarlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Böylece Olba'daki birçok mezarın Roma İmparatorluk Dönemi'ne, İ.S. 2. ve 3. yüzyıllara tarihlenmeleri olasıdır. Hıristiyanlığın kabul edilmesinden sonra Roma topraklarında gerçekleşen değişim Olba'da da görülmektedir. Kentte çok sayıda Hıristiyanlık yapısının olması bu yeni inancın etkinliğini yansıtmaktadır. Olba'da Hıristiyanlık döneminde yaşayanların daha önceki dönemden kalmış mezarları pratik bir çözüm olarak tekrar kullanmış olmalıdır. Böylelikle yoğun mimari çalışmanın olduğu bu dönemde, diğer yapısal etkinlere (kiliselerin yapımı, Roma İmparatorluk Dönemi yapılarının onarımı) yer verildiği halde yeni mezarların yapılmadığı sağlam yapıdaki Roma mezarlarının kimi zaman Hıristiyan simgeleri (çoğunlukla haçlar) eklenerek tekrar kullanılmış oldukları önerilebilir.Olba mezarlarında saptanan ortak özelliklerden biri de bunların kült mekanları ile olan bağlarıdır. Hemen her mezarın yanında kaya çanakları, nişler, kurban törenleri ile ilgili kült elemanları bulunmaktadır

The tombs are among the major archaeological evidences in Olba. They produce valuable information concerning with the social life, religion, professions (especially stone working and cutting), economy, population etc.The aim of this study is to determine the classificarion and dating of the tombs in Olba. After the field work that was carried out since 2001, it had been established that the geology was the main factor for selection for the location of the tombs. It seems more likely that the religion or the tradition of extramural burial were not much effective in the distribution of the burials in Olba but the settlement pattern played a certain role as well as the geology.The chronological research of the tombs in Olba provides evidence for the settlement history of Olba as well as the other archaeological date such as architecture, pottery, glass and the earliest finds from the site including the tombs date back to the Late Hellenistic period.The majority of tombs in Olba can be dated to the A.D. second and third century. That was the result of the growing population and the age of prosperity that came along with the Roman Imperial Period.The effects of Christianity soon observed in Olba not only in lifestyle and architectue but in burial customs as well. It can be suggested that the former tombs were used after minor alterations such as the addition of Christian smymbols) as Christian burilas in the Late Antique Period in Olba.