Pragmatizmde doğruluk sorunsalı

Abstract

Bir kuram veya bir öğreti olarak 19.yy'ın sonuna doğru Amerika'da Metafizik Kulübündeki çalışmalarla başlayan pragmatizm akımı, felsefi bir yaklaşım olmanın yanı sıra, gerek pratik yaşamda gerekse de eğitim dünyasında uygulanma olanağı bularak toplumsal değişimlere sebep olmuştur. Bu nedenle önem arz etmektedir. Pragmatizm, toplum yaşamında her açıdan yararlı sonuçlar üretmeyi ön gören pratik içerimli bir felsefe olmakla birlikte, yarar kavramını bilim ve bilimsellik kavramları ile uyumlu bir şekilde birleştirmede başarılı olmuştur.Bu yaklaşım öne sürdüğü doğruluk anlayışı ile kendi döneminde ve günümüze dek süre gelen bir takım eleştirilere konu olmuştur. Bu açıdan sabit bir pragmatik doğruluk anlayışı yoktur. Bu açıdan Peirce'nin James'in ve Dewey'in birbirlerinden kısmen farklılaşan doğruluk yaklaşımlarını tezimizin akışı içerisinde elle alınmış bulunuyoruz. James'in oldukça bireyci yarar amacı güden yaklaşımına karşıt olarak, Peirce'nin ve Dewey'in daha çok bilimsel yarar amacına yönelik olan doğruluk yaklaşımları bu öğretiyi pratik ve nesnel bir tabana çekme anlayışı içerisinde olmuşlardır. Nitekim Peirce'nin bilimsel iletişime yer veren doğruluk açıklaması Habermas tarafından da kabul görmüş ve iletişimsel söylem etiği içinde kendine bir yer bulmuştur.Bu öncü düşünürlerin doğruluk konusundaki az çok farklı bakış açılarının dışında uzlaştıkları en önemli noktalardan birisi spekülatif metafizik yaklaşımlara, bugünün felsefesinde artık bir yer olmaması gerektiği düşüncesidir. Çünkü günümüz, her türlü pratik, ekonomik ve sosyal sorunlara hızla çözüm bulunmasını gerektiren bir dönemdir; bu sorunların çözümünde felsefenin de bir rolü ve katkısı olması gerektiği düşünülmektedir. Pragmatizm bu açıdan, bir sorun çözen, uygulamacı, eylemde uygulanabilecek düşüncelere ve bu düşüncelerden çıkacak sonuçlara değer veren pratik bir felsefe olarak düşünülmüştür.Bu bağlamda bu çalışmada pragmatizmin etik etkilerine ilişkin yorumlardan çok, düşünürlerin kendi söylemleri temele alınmış, böylece pragmatizme ilişkin önyargılara bir cevap verme gayesi güdülmüştür.Anahtar kelimeler: Pragmatizm, Pragmatik doğruluk, Yarar, Bilimsellik.

The movement of pragmatism started with the studies in the United States Metaphysical Club as a theory or discipline around the end of the 19th century. Besides being a philosophical discipline, it has also caused social changes by being able to be applied both in practical life and also in the world of education. For this reason it is an important approach. Pragmatism, while being a practical philosophy which envisages producing helpful results in every aspect social life, succeeds in unifying the concept of gain with the concepts of science and scientism harmoniously.This approach has been criticized in its own period and also today because of its proposed conception of truth. In this respect there is not a fixed definition of truth in pragmatism. For this reason, in this thesis the different theories of truth by Peirce, Dewey and James are discussed. As opposed to James? highly individualistic approach principle of utility, Peirce?s and Dewey?s approaches of truth mostly oriented towards scientific utility, thus they tend to bring this theory in a practical and objective ground. As a matter of fact, Peirce?s explanation of truth which gives place to scientific communication has been found acceptance by Habermas and thus obtained a place within communicative ethics.One of the most important points all of these pioneer philosophers? somehow divergent views are accorded is the idea that today?s philosophy should not contain any speculative metaphysical views. Since our era requires that any kind of practical, economical and social problems should be solved quickly; and it has been thought that philosophy should play a role in solving these problems. In this respect, pragmatism has been considered as a practical philosophy that solves problems, is applied, values applicable thoughts and their results.In this respect, in this study, instead of interpretations of the ethical effects of pragmatism, philosophers? own utterances have been undertaken with the aim of answering stereotypes about pragmatism.Key words: pragmatism, pragmatical thruth, utility, scientis