Dağlık Kilikia bölgesinde Özköy antik yerleşimi: Arkeolojik buluntular, bölgesel yerleşim düzenlemesi ve tarımsal organizasyon açısından incelenmesi

Abstract

Özköy antik yerleşimi, Dağlık Kilikia bölgesinde Helenistik Dönemde OlbaTerritoriumu olarak adlandırılan ayrıcalıklı bir yönetime sahip bölümde yer almaktadır.Özköy Limonlu beldesinden aşağı yukarı 12 km kuzeyde yer almaktadır. Antik yerleşiminkalıntıları iki tepelik alan üzerinde ve ve bu tepelik alanların yamaçlarında yer almaktadır.Bu tepeler aynı zamanda, tarımsal aktivitelerin rahatlıkla yapılabileceği bir vadi çanağınahakim konumda olmalarıyla da dikkat çekerler.Yerleşimde yapılan son çalışmalarda birçok yapı tespit edilmiştir. Bu yapılariçerisinde, Kuleli Çiftlikler, Çiftlik Evleri, Kiliseler, konutlar, sarnıçlar, açık alandaanakayaya oyulmuş baskı kollu pres donanımları, zeytinyağı atölyesi, tapınak tipli anıtmezar, beşik tonozlu aedikula mezar ve lahit mezarlar bulunmaktadır.Tespit edilen yapıların büyük çoğunluğunun ortak bir amaca hizmet ettiklerigörülmektedir. Bu ortak amaç yerleşimin sahip olduğu tarımsal alanlarda üretilen ürününişlenmesi, depolanması ve korunmasıdır. Yerleşim bu amaca yönelik olarak HellenistikDönemden itibaren iskan edilmiştir. Özellikle, Kuleli Çiftlik yapıları, sahip olduklarıpolygonal duvar işçilikleri, kuleli planları ve yakınlarında bulunan tarımsal üretime yönelikdonanımları ile bu görüşü desteklemektedir. Bu görünümü ile Özköy bu dönem içerisindebir çiftlik olarak yerleşim görmektedir.ivYerleşimin Roma döneminde de bu karakterini devam ettirdiği yerleşime budönemde eklendiği anlaşılan Çiftlik Evi, lahit mezarlar, tapınak tipli anıt mezar ve beşiktonozlu aedikula mezar anıtı ve çok sayıda konuttan anlaşılmaktadır. Bu yapıların yanı sırayerleşimde çok sayıda mezar yapısının bulunduğu görülmektedir. Bu mezarlar içerisindeRoma Dönemine tarihlenen lahitler büyük bir yer tutar. Aynı zamanda, yerleşimde bir adettapınak mezara ait olduğu görülen çok sayıda mimari parça bulunmaktadır. Tapınakmezarın yanı sıra Özköy'de çalışma içerisinde Kilise 1 olarak adlandırılan yapı tarafındantehrip edilmiş olan bir adet beşik tonozlu aedikula mezar anıtının da yer aldığıgörülmektedir. Hellenistik Dönemde bir çiftlik olan Özköy'e Roma Döneminde bütün buyapıların eklenmesi, bu yerleşimin, tarımsal üretim amacını Roma Döneminde de devamettirdiğine işaret eder. Ayrıca, yerleşimin bu eklenen yapılarla daha kompleks bir çiftlikyapılanması haline geldiği anlaşılmaktadır.Geç Antik Dönemde yerleşime eklenen kiliseler, çok sayıdaki konut veyerleşimde tespit edilen ve bu döneme tarihlenen seramik buluntular yerleşimin bu dönemiçerisinde gelişerek varlığını sürdürdüğünü ortaya koymaktadır. Bunların yanı sıra Özköy'ebu dönem içerisinde eklendiği anlaşılan Zeytinyağı atölyesi yerleşimin Geç AntikDönemde yaşanan ekonomik canlanmadan etkilendiğinin ve tarımsal ürünlerinçeşitlendiğini göstermektedir. Bu dönem içerisinde artan yapılanmalar ile Özköy küçük yada orta boyutlu tarımsal üretime yönelik bir köy haline gelmiştir.

The ancient settlement Özköy, in the Rough Cilician region known in theHellenistic period as the Olba territory is located in a privileged part of administration.Özköy is located 12 km north of Lamos river. These hills attive attention for theirparticular position dominating the valley in which agricultural activitiy can be easily done.In a recent study of this agricultural settlement in the hilly areas manybuildings were found on the field. These structures within the farm houses includechurches, houses, cisterns, rock cut lever and weights presses, and olive oil productionbuilding, a temple tomb, barrel-vaulted aedikula tomb and sarcophagi.Most of the identified structures appear to serve to a common purpose. Thiscommon purpose is the storage and the protection of the agricultural products that tuhesettlement owned. For this purpose settlement was populated from the Hellenistic period.In particular, farms having polygonal masonry, towers, and located near the equipment foragricultural production support this view. Fron this point of view Özköy is simple farm andsettlement of in this period.In Roman period the settlement continued this character and new structures ofthis period were added. Farm House, sarcophagi, temple tomb, barrel vaulted aedikulatombs and many houses belong in this period. In this perspective Özköy has become avimore complex farm in the Roman period.Özköy developed in the Late Antiquity. During this period, olive oil productionbuilding, churches and many houses were added to the settlement. Özköy was affectedfrom the economic recovery and diversification of agricultural products in the LateAntiquity. For this reason Özköy has become a village of for small or medium size in thisperiod.