Türkiye imalat sanayinde bölgesel öğrenme ve verimlilik ilişkisi

Abstract

Bilişim, iletişim ve ulaştırma alanlarındaki teknolojik ilerlemeler ile küreselleşme bölgesel gelişme politikalarını şekillendirmeye devam etmektedir. Günümüzde pazar ve hammaddeye yakınlık ile devletin aktif rol aldığı bölgesel politikaların yerini; küreselleşme ve teknolojik ilerlemeler sonucu artan rekabetin etkisiyle yenilik, bilgi ve öğrenmeye dayalı bölgesel gelişme politikaları almıştır. Bu bölgesel gelişme politikalarının ortak yönü bölgelerin maliyet avantajı sağlayarak rekabet güçlerini yükseltmeye ve korumaya çalışmalarıdır. Bu da, ancak verimlilik artışlarıyla olanaklıdır. Verimliliğin arttırılması, teknolojik bilgi birikimi ve öğrenmeye dayalı bir üretim yapısı ile mümkündür. Bu çerçevede, teknolojik ilerleme, öğrenme potansiyeli ve ekonominin genelinde yarattığı dışsallıklar nedeniyle imalat sanayi kilit bir konuma sahiptir. Bu çalışma Türkiye imalat sanayinde, öğrenme sonucu sağlanan verimlilik (maliyet) artışlarını (avantajlarını) bölgesel bazda irdelemektedir. Çalışmada üretim arttıkça işçilerin deneyim kazanması sonucu üretkenliğin artacağı tezine dayanılarak ve geleneksel doğrusal öğrenme modeli kullanılarak İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) Düzey 1 bölgelerinde Türkiye imalat sanayi ve alt sektörlerinin bölgesel öğrenme esneklikleri tahmin edilmiştir.Elde edilen bulgular, tüm bölgelerde imalat sanayi ve alt sektörlerinin öğrenme süreci yaşadığına ve yüksek teknoloji sınıfında yer alan sektörlerin öğrenme potansiyelinin düşük teknoloji sınıfında yer alan sektörlere göre daha yüksek olduğuna işaret etmektedir. Ege, Batı Karadeniz, Doğu Marmara, Batı Anadolu ve İstanbul Bölgelerinde, öğrenmenin en yüksek olduğu sektör yüksek teknoloji sınıflamasında yer alırken, Orta Anadolu, Batı Marmara ve Doğu Karadeniz bölgelerinde öğrenmenin en yüksek olduğu sektör düşük teknoloji sınıflamasında almaktadır. Güneydoğu Anadolu ile Akdeniz Bölgesinde ise öğrenmenin en yüksek olduğu sektör orta teknoloji sınıflamasında yer almaktadır. Çalışmanın bulguları, gelişmiş bölgelerde teknoloji yoğunluğu yüksek sektörlerin, diğer bölgelerde ise teknoloji yoğunluğu düşük sektörlerin verimlilik ve gelişmeye katkı yapma potansiyelinin yüksek olduğunu göstermektedir.

Technological progress in communication, information and transportation along with globalization continue to shape the regional development policies. Instead of relying on traditional measures of nearness to market, raw materials, and active government interventions, regional development policies nowadays influenced by innovation, information and learning potentials of production. The common characteristic of these policies is to raise and maintain the competitiveness of the region by having cost advantages. This can only be achieved via productivity improvements that requires a production structure based on learning and technological knowledge. In this regard the manufacturing sector, with its externalities, technological progress and learning potential, play a crucial role for economic development of the economy. This study analyzed the productivity gains from learning in the manufacturing industry of Turkey at the regional level. With regard to the hypothesis that productivity will increase due to the gained experience by labor as industrial production increase, in this study the coefficients of learning elasticities of the manufacturing industry and its sub-sectors on a regional level (NUTS 1) are estimated by using the traditional log-linear (Wright?s) learning model.The results of the study, suggest that all regions of the total manufacturing and the sub-sectors are experiencing a learning process. Sectors that are classified as high tech. industries have higher learning potential than low tech. industries. The sub-sector which has the highest learning performance located in Aegean, West Black Sea, East Marmara, West Anatolia and İstanbul regions is found to be classified as high tech. industries. In regions Middle Anatolia, West Marmara and East Black Sea the sub-sector performing the highest learning is found to be classified as the low tech. industries and in regions South Eastern Anatolia and Mediterranean it is classified as medium tech. industries. The results also suggest that high tech. sectors in developed regions and low tech. sectors in other regions have a high contribution potential to regional development.