Adorno ve Horkheimer`ın Aydınlanmanın Diyalektiği eserinde kültür endüstrisi ve iktidar ilişkileri

Abstract

Adorno kültür endüstrisi ve iktidar arasında kimi bağlar görür. Gelişen teknoloji, yaşam koşulları ve iktidar ilişkileri birbirlerine paralel olarak değişir. Kültür endüstrisi, kültürel eşyalar üreterek halkı manipüle eder. Kültür endüstrisi, her şeyi bir birine benzetir. Tikel olan evrensel olanın yerine geçer. Adorno, kültürden söz edenin bilerek ya da bilmeyerek yönetimden söz ettiğini söyler. Artık kültür bir meta olmuştur. Çünkü kültür planlanıp yönetildiğinde zarar görür. Kültür endüstrisinde iktidarın silahları artık kılıç, bomba ve silah değil; kültür, moda, reklam, sinema, televizyon ve radyo olmuştur. Kültür endüstrisi, temelde bireye belli bir özgürlük tanıyor gibi görünse de aslında onların bireyselliklerine temelden karşı çıkmaktadır.Kant'a göre Ay¬dınlanma, insanın kendi aklını bir başkasının yönlendirmesi ve kılavuzluğuna yer vermeden kullanabilmesi demektir. Ancak, Aydınlanmacı akıl, akılcı bir toplum değil, yönetilen bir toplum üretmektedir. İnsan aklını kullanarak doğayı ve insanlığı tahakkümü altına alır. Aydınlanma Çağı'nda akıl, kendi nesnel içeriğini yok etme eğilimi içerisine girmiştir. Aydınlanma için atılan her adım her yenilik bir implikasyon olarak yansımıştır.Aydınlanma totaliterdir. Totalitarizm, ileri teknolojinin bütün inceliklerini, denetim ve güdümleme amacıyla kullanır. Totalitarizm, bireylerin kamusal ve hatta özel yaşamlarını geniş ölçüde denetleyen, yönlendiren, etkileyen bir egemenlik sistemdir. Totalitarizm de iktidarın yaptırım araçları baskı ve zorba değil, eğlence ve hazdır. Totalitarizm, sanayileşme ve modernleşme kültür endüstrisini destekleyen ve iç içe geçmiş kavramlardır. Aydınlanmanın Diyalektiği'nde kültür endüstrisi ve iktidar ilişkileri bu bağlamlarda geliştirilerek ele alınmıştır.Kelimeler: Aydınlanma, iktidar, akıl, kültür, totalitarizm, otoriteryanizm, hegemonya, tahakküm.

According to Adorno, there is a close relation between culture industry and power. Developing technologies, living conditions and power relations change parallel to each other. Culture industry manipulates the people by producing cultural products. In addition, culture industry assimilates everything within each other. Particular displace into universal being. Adorno said that, one who talk about culture, implicitly or explicitly talks about administration. This means that, culture, from now on, becomes a met, because while it planed administrated, it damaged. Within the context of culture, power is not implemented by weapons such as swords, bombs and guns, but culture, advertisement, fashion, television and radio. In its essence, while culture industry seems to set individuals to liberty, actually it resists to their individuality.According to Kant, enlightenment means that human being is able to use reason without guidance and manipulation of any external forces. On the other hand, rationality of enlightenment do not produce rational society but of administration. Human being, by using his/her ratio, dominates both nature and humanity. The reason in the age of enlightenment, tend to extinguish its substance. Every step taking for enlightenment reflects a negative implication.Enlightenment is totalitarian. Totalitarianism uses all kind of technological imperatives for aiming control and manipulation. In other words, totalitarianism is a kind of system of domination which controls, determines and manipulates the individuals private and public life in a large scale. In this context, the sanctions implicated by power are not force and pressure but pleasure and enjoyment. Enlightenment, industrialisation and modernization are the concepts substituting to each other and supporting the culture industry. In the `Dialectics Of Enlightenment?, the relation between culture industry and power has been evaluated in this context.Key Words: Enlightenment, power, reason, culture, totalitarianism, authoritarianism, hegemony, domination.