Norma bağlı ve normdan bağımsız kişilerde daimon: Yaratıcılığın sosyal temsili üzerine bir inceleme

Abstract

Genel geçer işevuruk bir tanıma sahip olmayan daimon kavramı; yaratıcılığı tetikleyen yıkıcı bir güç olarak alanyazınında belirginleşmektedir. Daimonu yaratıcılığın sosyal temsili üzerinden açıklamayı amaçlayan çalışma norma uyum deneyi ve serbest çağrışım, beyin fırtınası uygulaması, akademisyen ve devlet memuru olan katılımcılardan yaratıcılık temsillerinin toplanması olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır.Çalışmanın ilk kısmında Asch' in (1953) tekrarlanan norma uyum deneyinde norma uyum sağlayanların oranı % 27.7' dir. İlk kısımda beklendiği gibi norma uyum sağlayanlar ve normdan bağımsız davrananlar iki ayrı uç olarak gruplanmıştır. Çalışmanın ikinci kısmında gerçekleştirilen beyin fırtınası uygulamasında normdan bağımsız grup 110 dakika tartışarak toplam 14 kelime norma bağlı grup 16 dakika tartışarak toplam 12 kelime üretmişlerdir.Çalışmanın üçüncü kısmında ikinci kısımda elde edilen kelimeler puanlatılmış ve normdan bağımsız puan türünde devlet memuru olan katılımcılar akademisyen olan katılımcılardan anlamlı olarak daha yüksek puanlar elde etmişlerdir. Ayrıca tüm katılımcılar norma bağlı puan türünde en yüksek puanları elde etmişlerdir. Nitel analiz bulgusu ışığında bağımsız ve yeni kategorilerinde akademisyen olan katılımcılar, devlet memuru olan katılımcılardan anlamlı olarak daha fazla kelime üretmişlerdir. Diğer taraftan devlet memuru olan katılımcılar sadece hayal kategorisinde akademisyen olan katılımcılardan anlamlı olarak daha yüksek puanlar elde etmişlerdir. Zeka, içsel, dışsal, nötr, uyum kategorilerine giren kelime sayıları açısından akademisyenler ve devlet memurları arasında anlamlı fark gözlenmemiştir. Akademisyen katılımcılar devlet memuru olan katılımcılardan daha fazla oranda kitabi bilgiye başvurmuşlardır.Tüm bulgular ışığında daimonun yaratıcılık ve normdan bağımsız olmakla ilişkili olduğu söylenebilir; ancak Türkiye' de sosyologların akademisyenlere getirdiği daimonlarını yitirdikleri eleştirisini bu çalışma haklı çıkarır niteliktedir. Çalışmanın önemli çıkarımlarından biri de Türkiye' de psikoloji araştırmalarına nitel araştırma yöntemlerinin dahil edilmesi gerektiğidir.Anahtar Kelimeler: Daimon, Yaratıcılık, Sosyal Temsil, Norma Uyum Deneyi

The concept of daimon which doesn?t have an universal consent operational defination is clear in literature as a distractive power on creativity. The research, serves the purpose of examination of daimon over social representation of creativity,consists of three study: The experiment of comformity and free association, 2. The practice of brainstorming and 3. Survey for academists and public servants.The rate of individuals who are depend on norm is % 27.7 in Asch? s ( 1953) conformity experiment. As it is expected, individuals who are depend on norm and independent from norm dichotomize in first study. In second study, individuals who are depend on norm generate 12 words about creativity discussing during 16 minutes and who are independent from norm generate 14 word about creativity discussing during 110 minutes.In third study, it is marked the words which is obtained from second study in the survey. Public servants obtain significant higher points than academists only for the point of independent from norm. In the qualitative analysis, academists obtain significant higher points than public servants for words which fall into the category of ?independent? and ?innovation?. On the other hand, public servants obtain significant higher points than academists only for category of ?imagination?. The defference between public servants and academists is not significant fort he categories of ?intelligence? , ?internalattribution? , ?externalattribution? , ?neutral? and ?conformity?. Academists refer bookish knowledge rate of more than public servants.In the light of evidence, it is said to be connected with daimon and creativity, be independent from norm. Hardly, this findings may prove Turkish sociologists right about their criticism brought academists. One of the important inferences in this research is finding that psychology studies in Turkey need more qualitative researches.Keywords: daimon, creativity, socialrepresentation, experiment of comformity